پیوند نحو و اندیشه در غزلی از حافظ

نحو منظم، مولود ذهن نظاممند است. بنابراین کیفیات روحی و ذهنیات پنهان گوینده، در عناصرنحوی بیشتر خودنمایی میکند و از رهگذر همین عناصر نحوی نشاندار، رد پای سبک و اندیشه و دلسپردگی گوینده به موضوعات را می توان دنبال کرد. حافظ غزل سرای شهیر قرن هشتم، باتسلطی که بر زبان فارسی دارد، شگفت انگیزترین جلوههای زیبایی در زبان را در صورتهای بسیار متنوع با کمک ذوق متعالی خویش خلق میکند و نقش زیبایی شناختی زبان را در کنار نقش معنی رسانی آن به کمال تشخص میبخشد. هدف از نگارش این مقاله نشان دادن انعکاس اندیشه این شاعر در ساحات نحو اوست؛ چرا که ساخت اندیشه با نحو پیوند آشکارتری دارد تا با واژه. مساله اصلی این پژوهش پاسخ به این پرسش است که اجزای جملهها و کیفیت ترکیب و نوع روابط آنها بایکدیگر تا چه اندازه به کیفیت نگرش و اندیشه شاعر دلالت میکند و نتیجه اینکه، حافظ درساختارهای نحوی زبان شعرش، در پیوند با اندیشه، نوآوریهای ویژه و متنوعی دارد؛ به گونهای که گذشته از ارتباط نحوی مناسب و کارایی بلاغی قوی میان انواع ساختها و جملهها، از دیدگاه روان شناسی و معنایی هم همکاری خاصی میان آنها وجود دارد.

کلیدواژه ها:

نحو ، اندیشه ، نظم ، حافظ