آمایش سرزمین و سنجش پایداری ژیوسیستم های مناطق بیابانی با نگرش مخاطره شناسی

یکی از رویکردهای بنیادین در برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست، فهم تغییرات محیط و تعامل آن با سیستم های انسانی در راستای شناخت ظرفیت تحمل پذیری و ارزیابی واکنش ها به منظور پیش بینی تغییرات غیر منتظره محیط است. ژیوسیستم ها، به عنوان یکی از حساس ترین سیستم های محیطی است که در فرایند تغییرات محیط تحت تسلط فعالیت های انسانی، تحت تاثیر تغییرات نادرست محیطی مراحل متعددی شامل تعادل یا منابع محیطی، آستانه های بحرانی، مخاطرات محیطی و بلایای محیطی را پیش رو دارد و درک این تغییرات و تعیین شاخص های موثر هر کدام از مراحل تغییرات، زمینه های مدیریت پایدار زیست محیطی را به وجود می آورد. از طرفی بنابر نتایج تحقیق ضرورت پایداری محیط، برنامه ریزی های محیطی براساس آستانه های بحرانی قبل از وقوع مخاطرات است. چرا که ادراک مرز تغییرات محیط به عنوان مهم ترین عامل هشدار در جهت تحقق مخاطرات محیطی قلمداد می شود و با شناخت شاخص های موثر در وقوع آستانه های بحران، می توان از وقوع خسارات ناشی از پیامدهای تغییرات محیط جلوگیری به عمل آورد. از سوی دیگر بهره برداری از دانش آمایش سرزمین نقش موثری در پایدار سازی ژیوسیستم ها بر عهده دارد. در این نوشتار پدیده بیابان زایی و سیستم ریگ بلند در مناطق خشک به عنوان نمونه، مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج این مطالعه برگرفته از تحلیل این ژیوسیستم در مراحل تغییرات غیرمنتظره محیطی و واکنش های آن است که به کمک دیدگاه های تعادلی آمایش سرزمین مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه ها:

آمایش سرزمین ، سیستم های ژیومورفیک ، آستانه های بحران ، پایداری محیط ، ژیوسیستم ریگ بلند