تحلیل فضایی- کالبدی و شناخت عناصر هویت بخش در شهرهای اسلامی

سیمای شهرهای دنیای اسلام خود آیینه ای است و مظاهر تمدن اسلامی. اسلام در عین جهان شمولی در شهرزاد شده و در شهر گسترش یافت. بیشتر محققانی که به بررسی آثار، بناها، شهرهای اسلامی و تاریخ تمدن اسلامی پرداخته اند بر این باورند که اسلام دین شهری است. بسیاری از ویژگی های شهرها در دوره اسلامی چون ساخت شهر، بافت، سیما و نقش آن بازتابی از بینش اسلامی به شمار می آید. مهم ترین تکیه گاه های بینش اسلامی اعتقاد به اصل توحید و پرستش الله به عنوان خدای یگانه است که بایستی به نحوی دوشم و مشخص در شهر اسلامی تجلی داشته باشد. در سیر تاریخی اسلام گرایی، شهرهای بزرگی شکل گرفتند که در کنار آن ها شمار شهرهای کوچک و متوسط نیز افزایش یافت که در این همسانی با سایر شهرها، ویژگی های منحصر به فردی را به نمایش گذاردند. پس از ورود مدرنیسم، شهرهای جهان اسلام همانند سایر کشورهای در حال توسعه با رشد شهرهای انگلی و ماکروسفالی و سپس نارسایی در ارایه خدمات شهری، اقتصاد دوگانه و به هدر رفتن منابع ملی و سرمایه و فشار بر محیط زیست ناشی از تمرکز مواجه شده اند. در پژوهش حاضر به دنبال پاسخ گویی به سوالاتی از این قبیل هستیم که چه عوامل و عناصری در بخش دیدن چهره اسلامی به شهرها نقش ایفا می کنند و هر یک از این عوامل چگونه می توانند بستری مناسب و سالم را برای زندگی شهروندان فراهم آورند.

کلیدواژه ها:

تحلیل فضایی ، هویت اسلامی ، شهر اسلامی ، شناخت عناصر شهری