نگاهی گذرا به غزل صایب با تکیه بر اخلاق اجتماعی نقد اجتماعی غزل صایب بر پایه مسایل اخلاقی

نقد، جدا کردن سره از ناسره است. فلسفه رسالت انبیا نیز دعوت به خوبیها و پرهیز از بدیهاست. نقد اجتماعی یکی ازمعتبرترین انواع نقدهاست که در شعر فارسی بیشتر بر اساس اخلاق، بنا نهاده شدهاست. نخستین کتاب نقد اجتماعیمسلمانان، قرآن است آیاتی که از رفتارهای مردم جاهلی چون بتپرستی و زنده به گور کردن دختران و ... یاد شده و از آن انتقاد کردهاست. این پژوهش که از نوع بنیادی نظری است؛ با استفاده از روش کتابخانهای، ضمن بیان معنی نقد اجتماعیو دیدگاه قرآن در مورد آن، غزل صایب را به عنوان نمونهای از شعر فارسی برای شناخت بحرانهای اجتماعی عصر شاعر، با نگاهی مبتنی بر نقد اجتماعی همراه با ذکر شواهد، مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهد. صایب در کلامش ضمن بیان خوبیها، به بدیها اشاره کرده و توصیههای مفیدی برای زندگی مطلوب اجتماعی دارد زیرا خود در جامعهای زندگیمیکرده که از نظر وی، شرایط قابل قبولی داشتهاست. تجزیه و تحلیل اشعار صایب، او را به عنوان یک منتقد اجتماعی معرفی میکند که ضمن شناساندن اخلاق اجتماعی مثبت و منفی و منزلتهای اجتماعی، به خواننده، اختیار انتخاب میدهدتا بر اساس اصول بیان شده؛ زندگی اجتماعی خود را بسازد. در حقیقت با بررسی ادبیات هر دوره، میتوان به بحرانهایاجتماعی آن زمان پی برد و راهکارهای مبارزه با آن را در ادبیات نظم و نثر آن دوره جستجو کرد. بنابراین، برای رهایی از بحران اخلاقی کنونی نیز میتوان با استفاده از آثار ادبی، علاوه بر شناخت بحران هر دوره و هر قشر اجتماعی، راهکارهای مبارزه با آن را به صورت غیرمستقیم آموزش داد.

کلیدواژه ها:

ادبیات ، نقد اجتماعی ، اخلاق ، صایب ، غزل