پیوند نحو و اندیشه در غزلی از حافظ

نحو منظم، مولود ذهن نظاممند است. بنابراین کیفیات روحی و ذهنیات پنهان گوینده، در عناصر نحوی بیشتر خودنمایی میکند و از رهگذر همین عناصر نحوی نشاندار، رد پای سبک و اندیشه ودلسپردگی گوینده به موضوعات را می توان دنبال کرد. حافظ غزل سرای شهیر قرن هشتم، با تسلطی که بر زبان فارسی دارد، شگفت انگیزترین جلوههای زیبایی در زبان را در صورتهای بسیار متنوع باکمک ذوق متعالی خویش خلق میکند و نقش زیبایی شناختی زبان را در کنار نقش معنی رسانی آن به کمال تشخص میبخشد. هدف از نگارش این مقاله نشان دادن انعکاساندیشه این شاعر در ساحات نحو اوست چرا که ساخت اندیشه با نحو پیوند آشکارتری دارد تا با واژه. مساله اصلی این پژوهش پاسخ به این پرسش است که اجزای جملهها و کیفیت ترکیب و نوع روابط آنها با یکدیگر تا چه اندازه به کیفیت نگرش و اندیشه شاعر دلالت میکند و نتیجه اینکه، حافظ در ساختارهای نحوی زبان شعرش، در پیوند با اندیشه، نوآوریهای ویژه و متنوعی دارد؛ به گونهای که گذشته از ارتباط نحوی مناسب و کارایی بلاغی قوی میان انواع ساختها و جملهها، از دیدگاه روانشناسی و معنایی هم همکاری خاصی میان آنها وجود دارد.

کلیدواژه ها:

نحو ، اندیشه ، نظم ، حافظ