تحرک اجتماعی و عوامل موثر بر آن (با تاکید بر تحرک اجتماعی در ایران)

امروزه در جوامع توجه به تحرک اجتماعی از اهمیت زیادی برخوردار است. به گونه ای که می توان توسعه یافتگی جوامع را در بخش های مختلف با میزان تحرک اجتماعی آنها سنجید. در این نوشته سعی بر ان است تا عوامل موثر بر تحرک اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد. تحرک اجتماعی که مهمترین عوامل آن تحصیلات، مهاجرت، ازدواج، شغل پدر و...است پویایی جامعه و میزان شرایط برابر افراد را در استفاده از موقعیت ها برای کسب مزایای اجتماعی را نشان می دهد. یکی از مهمترین موانع تحرک اجتماعی که تاثیرات تعیین کنندهای در ناکارامدی دیوانسالاری و به تبع آن توسعه نیافتگی جامعه، به ویژه در کشورهای در حال توسعه دارد، پدیدآمدن گروههای قدرتمند ویژه با بافتهای سخت (و معیارهای برخاسته از منافع گروهی) در ساختارهای سیاسی، اجتماعی، و اداری جامعه است. که با عنوان شبه کاست ها شناخته می شوند. همچنین جوامعی که دارای نابرابری بیرونی هستند مسیر تحرک اجتماعی برای شهروندان آن جامعه با مانع روبرو است. جوامع برای پیشرفت و توسعه در جهان امروز باید به سمت نابرابری درونی( به شرط برابری فرصتها جهت شکوفا شدن استعدادها) که توزیع مزایا و منابع بر اساس شایستگی افراد است و امکان تحرک اجتماعی برای همگان فراهم است، بروند. نتایج بررسی نشان می دهد که در ایران بعد از دوره قاجار با گشوده شدن درها به سوی صنعت و تحولات عمده در دوره پهلوی و انقلاب اسلامی شرایط تحرک اجتماعی برای افراد وجود داشته و جامعه ایران، جامعه بسته و انعطاف ناپذیر نبوده است.

کلیدواژه ها:

تحرک اجتماعی ، شبه کاست ، نابرابری درونی ، نابرابری بیرونی