پارادایم معماری در سبک خانه های تاریخی اردبیل

معماری در هر سرزمین بازگوکننده ویژگیهای فرهنگی، جغرافیایی، اقلیمی و بومی آن منطقه است. به مروز زمان در حوزه معماری یک سری الگوواره هایی در نواحی جمعیتی و سکونتگاهی شکل گرفت. این الگوووارها یا پارادایم مدنیت، علاوه بر ویژگیهای مطرح، برخاسته از آرا و نظران و اندیشمندان و خرد جمعی آن مرز و بوم بوده است. گوناگونی پارادایم به ویژه در میان اندامهای شهری، در معماری خانه بیشتر موثر بوده است. این سیر تحول پارادایم در معماری خانه در دوره قاجار به جهت نفوذ مدرنیسم و توسعه تجارت و ارتباطات خارجی بیشتر مشاهده می شود. شهر اردبیل به دلیل موقعیت خاص تجاری و فرهنگی دوره قاجار از این امر مستثنی نبوده است. از این رو بررسی پارادایم معماری در سبک خانه های تاریخی اردبیل و تاثیر آن بر سبک خانه سازی قاجار ضروری به نظر می رسد. این مقاله می کوشد پارادایم موثر در شکل دهی برسبک معماری خانه های قاجاری اردبیل را بررسی نماید. پرسش اصلی در این تحقیق این است که پارادایم معماری خانه های تاریخی اردبیل به چند سبک قابل تقسیم هستند و دیگر اینکه اجزای اصلی و فرعی پارادایم به چه شکل در عناصر معماری خانه دیده شده است روش بررسی در این تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و برای شناخت و تحلیل موضوع، مطالعات کتابخانه ای و میدانی مورد استفاده قرار گرفته است. براساس یافته های این تحقیق، پارادایم معماری خانه های اردبیل به سه سبک ایرانی، تلفیقی و فرنگی (کلاسیک روسی)، و به چهار تیپ فرمی خطی، گوشواره دار، ایواندار و کوشک میان حیاط تقسیم بندی می شوند. در پارادایم سبک، عناصر اصلی خانه (پلان، نماسازی، راه پله، سرویس بهداشتی) و عناصر فرعی خانه (تزیینات و مصالح) تعیین شدند. در سبک ایرانی، پلان کشیده، ایوان و حیاط در جبهه شمالی و جنوبی، در سبک تلفیقی راه پله روباز، سرویس بهداشتی و تراس طبقه دوم و در سبک فرنگی پلان مستطیلی شکل چهار طرف باز با نمای فرنگی ولی با مصالح سنتی دیده می شود.

کلیدواژه ها:

پارادایم معماری ، سبک ، قاجار ، خانه های تاریخی اردبیل