تحلیل سینوپتیکی سرمای فرین بر عملکرد محصول پسته در شهرستان اسفراین

تغییرات دمای جو به علت عبور سیستمهای هوا اغلب بسیار ناگهانی است و از آنجا که سرمای فرین یکی از پدیده های مهم و زیان آور مورد مطالعه در آب وهواشناسی است که از دیدگاه کاربردی به بسیاری از فعالیتهای انسانی بویژه فعالیتهای کشاورزی ارتباط پیدا می کند. لزوم برنامه ریزی در برابر خطرات این پدیده ایجاب می کند تا مطالعاتی بر روی ویژگیها، شاخصها، خصوصیات فضایی، قابلیت وقوع و پیش بینی آن بتفکیک شاخصهای مختلف، صورت گیرد. شهرستان اسفراین به دلیل ویژگیهای خاص جغرافیایی چون تلاقی شرایط کویری و کوهستانی از تنوع آب وهوایی ویژهای برخوردار بوده است. در این پژوهش به منظور تعیین زمان های رخداد پدیده سرما بر عملکرد محصول پسته، دمای حداقل روزانه ایستگاه اسفراین برای یک دوره آماری 8 (1385-1392) ساله انتخاب و استفاده شد. طولانی ترین و شدیدترین سرمای فرین بین روزهای 25 تا 27 فروردین 1388 و 1 تا 4 فروردین 1389 و 30 اسفند 1390 تا 4 فروردین 1391 رخ داده است. برای تعیین الگوهای سرمای این سه دوره، نقشه های همدیدی سطح 500 هکتوپاسکال و فشارسطح دریا ( SLP) و دمای تراز 1000 هکتوپاسکال بررسی شد. نتایج نشان می دهد، که موقعیت و قدرت سامانه های وضع حاکم بر منطقه در زمان رخداد سرما کنترل کننده اصلی این پدیده محسوب می شوند. همچنین، شکل گیری کم فشارها و ناوه های حاصل از آنها نقش مهمی در سرماهای بهاره منطقه داشته، الگوی اصلی حاکم در سرماهای شدید مورد بررسی، ناشی از نفوذ توده های هوای سرد عرض های بالای شمالگان و شمال اروپا بوده که در بعضی مواقع به صورت دو قطبی عمل کرده که باعث عمیق شدن ناوه گردیده است و هوای سرد را به محصولات کشاورزی از جمله پسته خسارت وارد نموده است. علایم ظاهری سرمازدگی در باغهای پسته عبارتند از سیاه شدگی و خشکیدگی بافت های برگی و شاخه های تازه رشد یافته در فصل بهار و شل شدگی و ریزش جوانه های زایشی و رویشی.

کلیدواژه ها:

تحلیل سینوپتیکی ، سرمای فرین ، شمالگان و شمال اروپا ، پسته ، شهرستان اسفراین