تحلیل وضعیت کیفیت منابع آب کشور

بررسی روندهای گذشته و پیش بینی های آتی نشان دهنده وضعیت نامطلوب کیفیت منابع آب کشور در سالهای آتی خواهد بود. به عنوان مثال، پیش بینی جمعیت کشور، با سناریوی رشد سالانه یک درصدی از حدود 77 میلیون نفر در سال 1392 به حدود 102 میلیون نفر در افق 1420 افزایش خواهد یافت. بر اساس تحلیل های انجام شده در مطالعات جامع آب کشور، برای این جمعیت، حجم پساب های شهری، روستایی و صنعت و معدن در سال 1420 در سناریوی شرایط معمول به ترتیب برابر با 1615/5 و 1483/7 و 2298/5 میلیون مترمکعب خواهد بود. با توجه به همگن نبودن توزیع جمعیت در کشور، میزان تولید پساب در استانها و حوضه های آبریز کشور نیز یکنواخت نیست و در مناطق دارای تمرکز جمعیت و صنعت، تنش بیشتری به محیط زیست به خصوص منابع آب وارد خواهد شد. علاوه بر موضوع رشد جمعیت و مشکلات ناشی از رشد نسبت میزان پساب به کل آب تجدید شونده، روند تولید گازهای گلخانه ای و تغییرات اقلیمی نیز در کشور بسیار جدی و نگران کننده است. افزایش قابل توجه دما و تغییر میزان و توزیع آب در دسترس می تواند مشکلات ناشی از آلودگی منابع آب را به طور قابل ملاحظه ای تشدید کند. از دیگر چالش های موجود، استفاده بدون دقت پساب در کشاورزی به خصوص در بخش محصولات زراعی است. بر اساس برنامه های موجود استفاده از پساب در این زمینه در سالهای آتی رشد شدیدی خواهد داشت. این موضوع اگرچه ازنظر کمیت آب قابل قبول است ولی با توجه به فرایندهای تصفیه موجود، پساب های حاصل می تواند مشکلات بهداشتی و محیط زیستی پیش بینی نشده ای در پی داشته باشد. با توجه به نمونه های ذکرشده، در صورت ادامه روند موجود، قطعا چشم انداز روشن و قابل قبولی درزمینه کیفیت آب کشور وجود نخواهد داشت. بنابراین ضروری است با توجه به استراتژی های کلان ذکرشده در این فصل و با استفاده از ابزارهای سازه ای و غیر سازه ای، مسیر موجود را به سمت اهداف موردنظر در شرایط آتی که همانا دستیابی به استانداردهای ملی و بین المللی درزمینه کیفیت منابع آب است، تغییر داد. این موضوع یک عزم ملی و مشارکت جدی مردم و مسئولین را می طلبد. در این مقاله با استفاده از چارچوب DPSIR به ارزیابی وضعیت کیفیت منابع آب کشور پرداخته شده است و با ارزیابی وضعیت موجود و همچنین محرکها و فشارهای موجود بر وضعیت کیفیت منابع آب کشور، به بحث در مورد پاسخهای مناسب برای بهبود شرایط فعلی پرداخته شده است.

کلیدواژه ها:

مدیریت کیفیت منابع آب ، چارچوب DPSIR ، استراتژی ، آلودگی آب