سایکودراما

سایکودرام یک نوع روان درمانی گروهی است که هدف آن پیشبرد انسجام و ساختار شناختی درباره تجربه هیجانی در نمایشی تئاتر گونه است. سایکودرام نوعی تخلیه هیجانی است که به بازگشایی مشکل شخصیتی یک فرد مشخص و ارائه جنبه هایی از زندگی او می پردازد و علاوه بر آن نقش او را در روابط بین فردی به حضار نشان می دهد. در سایکودرام حوادث گذشته با ترس هایش و آینده با امیدهایش به زمان حال انتقال یافته و حل می شود(دوگان،2010 ). از اهداف مهم سایکودرام می توان به تسهیل رها کردن احساسات حبس شده، کمک به مراجع برای کسب رفتار های جدید و موثرتر، گشودن راه های کشف نشده حل مسئله و حل تعارضات اشاره کرد ( اکبری، 1392). رشد تئاتر درمانی، با کارهای مورنو در زمینه ی فلسفه، روان درمانی گروهی، جامعه شناسی، نظریه های شخصیت و روان شناسی اجتماعی به شدت در هم تنیده شده است.مهمترین ویژگی هایی تئاتر درمانی: برون ریزی خلاقیت و خودجوشی ، نمود یافتن تصاویر درونی به شکل عینی ،تجربه کردن وقایعی که در زندگی واقعی تجربه نکرده، تئاتر باعث درگیری شخصیت محوری با موقعیت و درک معنا و نمادها می شود (جونز، 1958، ترجمه یثربی، 1383).مراحل سایکودراما: مرحله اول سایکودرام مانند تمام درمان های گروهی مرحله گرم کردن هست.هدف از این مرحله ایجاد احساس امنیت و اعتماد بین شخص اول و اعضای گروه است و در این مرحله باید رهبر یا کارگردان گروه درباره اهداف، روشها، زمان و ابعاد توضیح دهد و خودش را معرفی کند برخلاف گرم کردن در تئاتر رایج، در سایکودرام متنی برای تمرین وجود ندارد. کارگردان بعد از معرفی خودش باید زمینه ای فراهم کند که اعضا با هم ارتباط برقرار کنند و انسجام گروهی را افزایش دهد باید معارفه ای بین اعضا صورت گیرد. در کل در مرحله آماده سازی به کارهای زیر می پردازند:آماده سازی کارگردان و درمانگر ، ایجاد انسجام گروهی، توسعه هم نوایی گروهی ،پیدا کردن شخص اول ، حرکت دادن شخص اول به صحنه (امیدباقری، 1393).مرحله دوم سایکودرام اجرای تئاتر یعنی شخص اول انتخاب شده، افراد به هم اعتماد کردند و شخص اول یاور خودش را انتخاب کرده یا یکی از اعضا برای یاور بودن داوطلب شده، حال باید فعالیت هایی را انجام داده که اجزای پنهان مسئله شخص اول را روشن کند. حال برای اینکه شخص اول حالت های هیجانی خودش را بازسازی کند تکنیک هایی وجود دارد و به آن تخلیه هیجانی و بروز احساسات کاتارسیس یا پالایش روانی می گویند. اما اینکه فرد از چه تکنیکی برای پالایش روانی خود استفاده کند را کارگردان با توجه به مشکلی که فرد دارد انتخاب می کند، از جمله تکنیک ها صندلی خالی، مضاعف سازی، پری رویایی، پلیس مخفی، اتاق تاریک، پنج سال بعد، یک دقیقه تک گویی، عشق افسانه ای، جادو،حرکت بدن می باشند (امیدباقری، 1393).اجرا در روی صحنه پایان کار جلسه سایکودرام نیست بلکه پس از اجرا دو گام دیگر باقی می ماند: مشارکت ، پردازشفنون سایکودرام را می توان به سهولت با اکثر درمان ها از جمله درمان آدلری، تحلیل تبادلی، درمان شناختی رفتاری، درمان چندوجهی، درمان عقلانی، هیجانی، رفتاری، واقعیت درمانی، درمان راه حل محور، خانواده درمانی و گشتالت درمانی تلفیق کرد (بلانر، 2002، ترجمه حق شناس و اشکانی، 1386).فرآیند اصلی سایکو درام شامل زمینه های محوری نمایش هستند که عبارتند از:فرافکنی نمایشی، اجرای تئاتر درمانی، همدلی و فاصله گذاری از طریق نمایش درمانی، شخصیت بخشی و جعل هویت ، تماشاگر و تماشای تعاملی، نمایشی کردن جسم، بازی، ارتباط بین زندگی و نمایش، دگرگونی(جونز، 1958، ترجمه یثربی، 1383).

کلیدواژه ها:

سایکودرام ، تخلیه هیجانی