معرفی مدل ARP و برآورد قابلیت استفاده دوباره از بناهای موجود و ذخیره های ساختمانی در توسعه ی پایدار شهری

یکی از مهمترین دارایی های شکل دهنده هویت یک کشور، ذخایر ارزشمند معماری و ابنیه تاریخی آن می باشند. نسبت میان ساخت و سازهای جدید با میزان استفاده از ذخیره های ساختمانی و بناها و ساختارهای با ارزشی که در شهرها و طی دوره های گوناگون توسعه و شکوفایی ایجاد گردیده اند، یکی از معیارهای تعیین کننده میزان پایداری در ابعاد گوناگون اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی است. نرخ تخریب و پاکسازی ساختارهای ارزشمند و قابل استفاده، و جایگزینی آن با انواع بناهای کم ارزش و با ماندگاری متوسط و کم، از آفت های توسعه شهری امروز در ایران است. پیچیدگی و وضعیت بغرنج این مسئله به نقطه ای رسیده است که به عنوان یک مشکل غیر قابل حل، وانهاده شده و مغفول مانده است. فقدان ساز و کاری علمی و رویکردی دانش محور در میان سازمانها و نهادهای ذی نفوذ طرح های توسعه شهری در فرآیند مواجهه با ابنیه قدیمی، مسئله ای است که می تواند به این مشکل دامن زده و موجب اختصاص سودهای کلان ناشی از ساخت وساز، به عده معدودی گردد. در این مقاله، روش علمی محاسبه قابلیت بازگشت بناهای ارزشمند موجود به چرخه حیات شهری از طریق استفاده دوباره و پذیرش نقش های کارکردی جدید معرفی گردیده است. مدل ARP ، یا قابلیت «استفاده مجدد و تطبیق یافته» ( که عنوان بازکاربست همساز از سوی نگارندگان بر آن نهاده می شود)، محاسبه طول عمر مفید یک بنا را دستمایه خویش قرار داده و راهکاری علمی و دقیق جهت تخمین بهترین زمان مداخله در یک بنای تاریخی ارائه می دهد که به کمک این روش تعیین درصد موفقیت طرح های بهره برداری از ابنیه تاریخی تسهیل و ممکن می گردد. سر آخر، این مدل، بستری مناسب برای تبیین استاتداردهای لازم به منظور مداخله در بافت های تاریخی ایجاد می کند که ابزاری برای کنترل و نظارت بر ساخت و سازهای بی رویه به دست می دهد. این فرآیند در جریان حفظ میراث فرهنگی و ذخائر ساختمانی در بافت های تاریخی مفید واقع شده و توسعه پایدار شهری از خلال کاربست این مدل در روش های مداخله در بافت های تاریخی ممکن خواهد شد. جهت آزمودن ساز و کار این مدل در فرآیند مداخله، ساختمان یک مهمانپذیر تاریخی و واجد ارزش معماری در خیابان لاله زار نو تهران به عنوان نمونه ای جهت کاربست مدل ARP گزینش شده و در نهایت بر اساس شاخص طول عمر مفید در این بنا، میزان موفقیت بهره برداری از آن محاسبه گردیده است.

کلیدواژه ها:

مدل ARP ، باز کاربست همساز ، ذخیره های ساختمانی ، توسعه پایدار ، ساخت و ساز بی رویه