بررسی رویکردمارپیچ سه گانه درشکل گیری دانشگاه کارآفرین

در اواخر قرن بیستم، کاهش محدودیتهای تجاری و حرکت به سوی جهانی شدن، آزادسازی و خصوصی سازی به ویژه در عرصه آموزش عالی، ضرورت ایجاد تغییر در رسالت و وظایف دانشگاه سنتی را موجب شد. در نتیجه این تغییرات نسل سوم دانشگاهها شکل گرفت که از آنها با تعبیر دانشگاه کارآفرین یاد می شود. از جمله وظایف دانشگاه کارآفرین می توان به افزایش پتانسیل نوآوری به وسیله تولید دانش اشاره کرد. ویژگی مهم این نسل، تمرکز اصلی دانشگاهها بر آموزش، پژوهش و تولید ثروت از طریق تجاری سازی نتایج تحقیقات است. انتقال دانشگاه از نقش اولیه سنتی خود یعنی آموزش و تحقیق به الگوی دانشگاه کارآفرین نیازمند ایجاد ساختارهای جدید و اشاعه فرهنگ کارآفرینی است. تلاش برای طراحی ساختارهای عملیاتی و شبکه های جدید با توجه به تغییرات محیطی و نیاز به همکاری چند جانبه سازمان ها برای تسهیل نوآوری سبب افزایش همکاری بین دانشگاه و صنعت شد. همچنین در فرآیند کلی دانش محوری، ارتباط دانشگاه و صنعت بخشی از یک سیاست جامع و درازمدت علوم و فناوری کشورها است بر این اساسی دانشگاه ها به عنوان نهاد تولید کننده و اشاعه دهنده دانش، نقش اساسی را در نوآوری صنعتی و تکنولوژیکی ایفا می کنند. لذا ضرورت ارتباط دانشگاه ها و صنایع بیش از گذشته احساس می گردد. همکاری سه رکن اساسی (دانشگاهها، صنعت و دولت)، برای توسعه فرآیند نوآوری و تجاری سازی تحقیقات بسیار مهم است. از جمله رویکردهای نوین برقراری ارتباط بین این نهادها میتوان به رویکرد مارپیچ سه گانه (triple helix) اشاره کرد. در این مدل سه قلمرو نهادهای دانشگاه، صنعت و دولت در فرآیند نوآوری همپوشانی دارند و نقش هایشان با یکدیگر تداخل و فصل مشترک خواهند داشت. مطابق این مدل، دانشگاه دست به کارآفرینی می زند و به فعالیت های اقتصادی نوآورانه می پردازد. در مقابل صنعت اقدام به تولید و توزیع دانش می نماید. همچنین دولت علاوه بر نقش های سنتی خود (سیاست گذاری و تولید کالاهای عمومی) به سرمایه گذاری در حوزه های دارای ریسک بالا و عدم اطمینان در زمینه تولید دانش، نوآوری و تولید کالا و خدمات می پردازد. مقاله حاضر سعی دارد که به تشریح رویکرد مارپیچ سه گانه و انواع آن و همچنین نقش این رویکرد در شکل گیری دانشگاه کارآفرین بپردازد.

کلیدواژه ها:

مدل مارپیچی سه گانه triple helix ، صنعت ، دانشگاه کارآفرین