شهر کهن نیشابور از بنیان تا حمله ی مغول (بر اساس منابع تاریخی و شواهد باستان شناختی)

شهر کهن نیشابورکه لایه های باستانی آن در حدود دو کیلومتری بخش جنوب شرقی شهر کنونی نیشابور واقع است، قرن های متمادی از شهرهای مهم و پررونق خراسان بوده است. این شهر در دوره ی ساسانیان بنیان نهاده شد، در دوره ی اسلامی عظمت و رونق فوق العاده یافت، در دوران طاهریان و سامانیان و سلجوقیان ایالاتی کرسی نشین و مرکز خراسان بزرگ بوده و بعدا در اثر حدوث زلزله ای سخت و نهایتا بعد از حمله ی مغول ویران گشت و درجه ی اعتبار پیشین را از دست داد. بقایای شهر کهن نیشابور که دوره ی تاریخی از ساسانیان تا قرن شش هجری را شامل می شود، در ناحیه ای به وسعت ۳۵۰۰ هکتار در جنوب شرقی شهر کنونی نیشابور واقع و شامل ارگ، کهندژ و چندین تپه باستانی است که تا کنون توسط هیئت های آمریکایی، فرانسوی و ایرانی مورد کاوش قرار گرفته است. مقاله ی حاضر با استفاده از روش تاریخی-تطبیقی و با استناد به متون تاریخی سعی در بررسی دوره ی تاسیس شهر قدیم نیشابور تا زمان رهاسازی شهر و سپس تطبیق آن با یافته های باستان شناسی داشته است.

کلیدواژه ها:

نیشابور ، پیش از اسلام ، دوره ی اسلامی ، منابع تاریخی ، حفاری