گنبد قابوس،مقبره یا بنایی یادمانی

گنبد قابوس بلندترین برج آجری جهان و جزء اولین بناهای آرامگاهی در ایران است که در دوران اسلامی ساخته شده. اگرچه درباره ماهیت بنا و انگیزه ساخت آن، آرای محققان مختلف است و اغلب معتقدند این بنای رفیع بیشتر جنبه نمادین و عملکردی به غیر از مقبره داشته، اما اغلب آنها نیز به هنگام دسته بندی آن را در زمره بناهای آرامگاهی جای دادند . که اگر این فرض درست باشد می توان ادعا کرد این بنا جزء کاوش های باستان شناسی نشان می دهد که جسدی زیر بنای گنبد قابوس دفن نشده است . آندره گدار در نگاه نخست عملکرد آن را کمین گاهی بلند برمی شمارد اما در ادامه ادعا کرده که این برج مقبره قابوس است. دیگر محققین نیز با استناد به سخن گدار و استنباط خود همگی این بن ا را از جمله برج هایپیشینه این بنا را در بناهای یادبودی آیین مزدایی و تحول چادر به بنا یافته اند و نی های به هم بسته وچادر قبایل صحرانشین را الگوی برج قابو سی می دانند. از طرفی هیلن براند برج قابوس را بنایی یادمانی میداند