مطالعه تاثیر الگوهای عددی بر نتایج هیدروگراف های روندیابی شده سیلاب در قیاس با نتایج مشاهداتی (مطالعه موردی رودخانه قره آقاج)

سیل یک جریان غیردائمی است و عملا متشکل از حرکت مجموعهای از امواج می باشد. روندیابی سیلاب عبارت است عملیاتیمحاسباتی که تغییرات هیدروگراف و شکل موج سیل را به عنوان تابعی از زمان در یک یا چند نقطه در طول آبراهه ها پیش بینی می کند.در روندیابی و شبیه سازی حرکت سیلاب از روشهای مختلف توزیعی و متمرکز بهره برده می شود. اهمیت و لزوم استفاده از روشهایتوزیعی را می توان در عدم نیاز این روشها به سابقه تاریخی سیلابهای گذشته جستجو نمود. در این مطالعه، مدل های توزیعی MIKE 11 و Hec-Ras با مدل عددی ضمنی موج آنالوژی (دیفیوژن) مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است و نتایج آن، با نتایج مشاهداتیثبت شده در ایستگاه هیدرومتری پایین دست مقایسه شده است. هدف از این مقایسه، بررسی انطباق نتایج روشهای مختلف عددی باتوجه به مشخصات فیزیکی و هیدرولیکی آبراهه ها با مقادیر واقعی بوده است. در این راستا پس از انتخاب ایستگاه های هیدرومتریمنتخب از رودخانه ی قره آقاج در بازهای به طول حدود 15 کیلومتر، عملیات روندیابی سیلاب انجام شده و هیدروگراف های محاسباتیهر روش با نتایج ثبت شده در ایستگاه هیدرومتری پایین دست مقایسه شده است و نهایتا بهترین مدل عددی (توزیعی) روندیابی سیلابدر بازه مطالعاتی پیشنهاد شده است. از آنجا که پیش بینی حداکثر دبی سیلاب در پایین دست و زمان رخ دادن آن از اهمیت بالاییبرخوردار است از معیارهای اختلاف میزان دبی اوج (DPO) و زمان اوج (DPOT) ؛ معیار درصد فروکش دبی اوج سیل (ε) و معیارمیزان تاخیر بین هیدروگراف های بالادست و پایین دست (ξ) در هر روش استفاده شده است. نتایج حاکی از برتری مشهود مدلکامپیوتری MIKE11 در عملیات روندیابی سیلاب در بازه مطالعاتی رودخانه قره آغاج دارد. از این رو پیشنهاد می شود چنانچه اطلاعاتهیدرولیکی رودخانه موجود باشد از مدل عددی موج دینامیکی نرم افزار MIKE11 در عملیات روندیابی سیلاب در این بازه مطالعاتیبهره برده شود.

کلیدواژه ها:

روش های توزیعی و متمرکز ، معادلات پیوستگی و اندازه حرکت ، حرکت امواج سیل ، آبراهه های طبیعی ، مدل های کامپیوتری ، هیدروگراف سیل