فضای مجازی و خانواده

بررسی تاریخچه ارایه فنآوریهای ارتباطی پیشرفته به جامعه دلالت برآن دارد که با ارایه هر فنآوری ارتباطی جدیدی به جامعه موجی ازبیمها و امیدها در پی آن پدید آمده است و در حالی که برخی از مسوولان از تهدید بودن آن یاد کردهاند، افراد دیگری از فرصتهای فنآوریمورد نظر یاد کردهاند. گفتمان ایدههای مخالف و موافق فنآوریها در غرب سرانجام بهاین راهبرد انجامیده است که با افزایش و ارتقایبهرهوری شهروندان از فرصتهای فنآوریهای ارتباطی پیشرفته، خود به خود عرصه کاربری نامناسب ازاین فنآوریها تحدید شده، در مجموع بشر قادر به استفاده مثبت ازاین فنآوریها میگردد. در راستای اندیشه اخیر، حتی کشورهایی که به فیلترینگ اعتقادی ندارند، درصددبسترسازی فرهنگی برای کاربری مثبت و بهینه از فنآوریهای ارتباطی پیشرفته برآمدهاند. اما برخلاف تجربه بشری پیشگفته، اولیایفرهنگی ایران در مواجهه با فنآوریهای ارتباطی پیشرفته، به صرف آن که امکان کاربری نامناسب از این فنآوریها وجود دارد، به طور عمده با دیده نفی و انکار با این فنآوریها برخورد کردهاند و روند ممنوعیت کاربری از ویدیو در اوایل انقلاب، به روند ممنوعیت کاربری ازماهواره و برخی از شبکههای اجتماعی تلفن همراه انجامیده است، حال آن که برخلاف تصور اولیای فرهنگی کشور، فنآوریها انتخاب نبوده،تحمیل هستند و در شرایط اخیر باید برای کاهش آسیب فنآوریها و افزایش فرصتهای آنها، با استفاده از تجربه بشری، دست به بسترسازی فرهنگی برای کاربر کاربران از آن زد مضاف بر این، گره خوردن برخی از خلاءهای اجتماعی با فضای مجازی در ایران از سویی و عدم توجه به برخی از فرآیندهای اجتماعی موجود در جامعه، نظیر شکلگیری نوعی از مقاومت منفی در برابر مسوولان و اولیای فرهنگی از سوی مردم، کار را به آنجا کشانده است کهسردرگمی مواجهه مسوولان با فضای مجازی در کشور دو دهه ادامه یابد. انعکاس مستقیم سردرگمی اولیای فرهنگی نظام در مواجهه با فضای مجازی را میتوان مستقیماً در خانوادهها ملاحظه کرد. به این معنا کهبه سبب علایق گسترده کودکان، نوجوانان و جوانان به پدیده جذاب و متنوع فنآوریهای ارتباطی پیشرفته، آنان متوجه فضای مجازیگردیدهاند، اما اولیا به دلایل مشغله زیاد، آشناییاندک با فضای مجازی و سرانجام به سبب عدم بسترسازی فرهنگی لازم در سطح جامعه در زمینه فنآوریهای ارتباطی پیشرفته، تصویر مناسب و درستی از فضای مجازی و فراز و فرودهای آن نداشته، به شکل منسجمی با این مسألهبرخورد نمی کنند. بررسی اجمالی مواضع اولیای خانواده در ارتباط با مواجهه و کاربری فرزندان آنان با فضای مجازی را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد:پذیرش کاربری فرزند از فضای مجازی با بسترسازیهای فرهنگی لازم. - تشویق کاربری فرزند از فضای مجازی بدون بسترسازی فرهنگی لازم. -به نمایش نهادن رفتارهای متناقض از خویش در کاربری از فضای مجازی. - برخورد بیتفاوت و غفلتزده اولیا در کاربری فرزند از فضای مجازی. - برخورد تند، خشن و افراطی اولیا در مواجهه با کاربری فرزند از فضای مجازی. بررسی مواضع فرزندان در برخورد با خطمشیهای اخیر، از کاربری مناسب تا کاربری نامناسب گسترده است، اما به دلیل فقدان بسترسازی فرهنگی جامعه و اولیا، در غالب موارد فرزندان ضمن دور زدن خانواده، کاربری نامناسب از فضای مجازی را پیشه خود ساخته، در این میانضمن آسیب رساندن به دیگران خود نیز در معرض آسیبهای متعددی آن قرار میگیرند.با توجه به آنچه از آن یاد شد، ضرورت دارد اولیای فرهنگی نظام با مشاهده خسرانهای گسترده کاربری کنترل نشده فرزندان از فضای مجازی، به جد بکوشند تا به سردرگمی در مورد فضای مجازی پایان دهند و با پذیرش تحمیل بودن فنآوریهای ارتباطی جدید، طبق اصل فقهی دفع افسد به فاسد، دست به بسترسازی فرهنگی برای فضای مجازی زده، ضمن آموزش خانواده ها و ارایه ابزارهای کنترل کننده لازم به آنان، در مجموع کاربری نامناسب کاربران کودک، نوجوان و جوان )و کلاً جامعه( را به سمت کاربریهای مناسب و بهینه سوق دهند

کلیدواژه ها:

فضای مجازی ، خانواده ، کودک ، نوجوان ، جوان ، بسترسازی فرهنگی