واژه پژوهی و تفسیر آیات «علیم حکیم» در مقایسه با آیات «حکیم علیم»

در این مقاله ابتدا با تدبر در آیات، به امر مشترک موجود در هر دسته از آیات «علیم حکیم» و «حکیم علیم» پی برده و سپس به مقایسه این دودسته پرداخته شده است. این مقایسه که با واژه پژوهی در منابع لغت قرآنی و روش تفسیری قرآن به قرآن همراه با نگاه سیستمی به آیات صورت پذیرفته، اثبات می کند که در آیات «العلیم الحکیم» سخن از امری الهی است که حکمت و دلیل آن در ابتدا، گاه حتی برای کسانی چون فرشتگان و برخی پیامبران (ع) و مؤمنین به طور کامل مشخص نیست، اما به تدریج، یا در آینده برای ایشان مشخص می شود و حجت بر ایشان تمام می گردد و به هرحال ایشان باید امر یا حکم الهی را بپذیرند و از آن پیروی کنند، اما در آیات «الحکیم العلیم» سخن از اموری است که از ابتدا حجتی روشن و مطابق حکمت الهی برای آن وجود دارد و انکار آن نتیجه ناگواری را در روز محشر دارد. تفاوت دیگر این است که در آیات «العلیم الحکیم»، اکثر مسائل و مشکلاتی برای دارندگان مسئله با مشکل مطرح بوده است که تشخیص آن قبل از بیان الهی، برای ایشان دشوار یا غیرممکن بوده است؛ مانند تشخیص حکمت برخی احکام شرعی، تشخیص حوادث آینده، یا تأویل رویا و غیره. اما در آیات الحکیم العلیم، مسئله این است که آنچه گفته می شود، یا آنچه از آن پیروی می گردد، باید دارای حجتی قطعی باشد. حجتی که انتظار قطعی می رود مورد تشخیص قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

الحکیم العلیم ، العلیم الحکیم ، اسماء متوالیه الهی ، ترکیبات معکوس