بررسی اثر تعیین انحصاری (تضمینی) خرید گندم توسط دولت بر نرخ آزاد جو

قیمت یکی از پارامترهای مهم اقتصادی است که نقش بسیار موثری در کارایی رشد تولید و تخصیص نهاده های تولید داشته که در سیستم های مختلف اقتصادی دارای ساز و کار مختلف می باشد. در سیستم مبتنی بر بازار آزاد، قیمت را عرضه و تقاضا شکل می دهد و در سیستم اقتصادی مبتنی بر دخالت محض دولت ، قیمت را دولت تعیین می کند. در سیستم های اقتصادی مختلط، علاوه بر وجود بازار آزاد، دولت نیز نقش کنترل و تنظیم بازار را بر عهده دارد. گندم و جو از نظر تولید و سطح زیر کشت در بین محصولات زراعی به ترتیب رتبه های اول و دوم را به خود اختصاص داده اند و بیش از نیمی ار اراضی زیر کشت کشور را به خود اختصاص داده اند . گندم به عنوان غذایی اصلی مردم و جو به خاطر نقش بسیار حساسی که در تغذیه دام (و فرآورده های اصلی) دارد از محصولات مهم و استراتژیک کشاورزی به شمار می آیند. بدلیل مشابه بودن هزینه های تولید گندم و جو امکان جایگزینی این دو محصول در کشت و همسانی تقریبی نیازهای رشد، و تعیین قیمت انحصاری گندم توسط دولت این تحقیق در صدد تخمین و کمی سازی اثر اتخاذ سیاست قیمت گذاری تضمین گندم توسط دولت (بخش دولتی) بر قیمت بازار آزاد جو (بخش خصوصی) طی سالهای 83-1360 در کوتاه مدت و بلند مدت می باشد. به دلیل استفاده از آمار سری زمانی ، از مدل ههای غیر ساختاری اقتصاد سنجی استفاده شده است. جهت بررسی رابطه بلند مدت بین متغیرهای مورد بررسی از روش هم انباشتگی یوهانس و برای بررسی کوتاه مدت و علی در بین متغیر های مورد بررسی به دلیل هم انباشته بودن متغیرهای مذکور از مدل تصحیح خطای برداری استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که یک رابطه بلند مدت مثبت بین قیمت تضمینی گندم و نرخ بازار آزاد جو وجود دارد بطوریکه با افزایش قیمت تضمینی خرید گندم توسط دولت قیمت بازار آزاد محصول جو نیز افزایش می یابد. از طرفی افزایش نرخ بازار آزاد جو یکی از عوامل افزایش قیمت تضمینی گندم می شود چرا که یکی از سیاستهای قیمتی گندم دولت در راستایی تعیین می شود که گندم خوراک انسانی همواره بالاتر از قیمت جو باشد تا وارد خوراک دام نشود. لذا دولت بایستی در اتخاذ سیاست قیمت تضمینی کندم به اثرات آن توجه کرده و در جهت کاهش هزینه های ناشی از این سیاستها و افزایش کارایی آنها برنامه ریزی نماید.