دگرگونی مفاهیم استعاری و نمادین «زمان»، در زبان مولانا و سعدی

زمان، از مهمترین مؤلفه هایی است که از یک سو، بخشی از هویت شعر به آن بستگی دارد و از سوی دیگر، نمادها و جلوه های گوناگون آن در ادبیات و هنر، دچار دگردیسی و دگرگونی می شود. در این مقاله تلاش شده است نمادها و استعاره های متأثر از زمان درگذری بر آثار مولانا و سعدی، بررسی و مقایسه شود. زمانف جلوه و مفهومی است که در شعر این شاعران و در برابر ماهیت عشق و اعتبار معشوق، رنگ باخته یا دچار تغییر قراردادی و حتی ماهوی می شود. قرار دادهای زمانی مانند روز، شبف صبح، سال، ماه و آفتاب و سایه به اعتبار معشوق، هویتی جدید می یابد و زمان وصال در هر موقعیت زمانی از طبیعت، برای عاشق، صبح دل فروز و عالم افروز ات. در این جریان تصویری، کوشش مولانا، هویت بخشی حقیقی و ملکوتی به استعاره های قراردادی زمان است و شیخ اجل سعدی شیرازی، تلاش می کند تا جلوه های حقیقی ماهیت زمان را در عالم صورت، ملموس و دست یافتنی کند. در زبان مولانا، دگرگونی معنایی زمان، از تبدیل استعاره به نماد، شکل می گیرد و در زبان سعدی، این دگرگونی حرکتی وارونه است.

کلیدواژه ها:

شب ، روز ، زمان ، استعاره ، نماد