نگاهی بر نفثه المصدور از منظر پارناسیسم

زیدری نسوی نفثه المصدور ( 632 ه) را پس از تازش مغولان به ایران و کشته شدن «جلال الدین خوارزم شاه» می نویسد و بهشرح دردها و دربه دری هایش می پردازد. وی چون زرگری ماهر کلامش را به سخته ترین گهرهای زبانی می آراید و به مینایخیال آفرینی های شاعرانه می پرورد. بهره گیری از انواع آرایه ها و هنروری های، آشنایی با زبان اشتقاقی عربی و استفادههوشمندانه از ترادف لغات و آمیختگی نظم با نثر از وی ژگی های نفثه المصدور است. در نگاهی به میزان و شکل کاربردآرایه های ادبی، این کتاب مملو از عبارات مسجع، مقفی و آهنگدار است. تصویرگری های شاعرانه و قرینه سازی های ماهرانهو ضرب آهنگ های گوش نوازانه خواننده را با خود به دنیای هنر نقاشی و موسیقی می برد. ساختن تصاویر شاعرانه و تلاشبرای هرچه زیباترکردن کلام گاه چنان چیره می شود که معنا از نظر دورداشته می شود و گویا نویسنده در غلبه شاعرانگیجانب معنا را مغفول نگه می دارد و ساختن تصویر به هدف تبدیل می شود. زیدری در بحبوحه نهب و غارت مغول برای بیانمصیبت های دامنگیرش دست به قلم می برد اما در صنعت گری می پیچد و اثری می آفریند که به آثار «نثر متکلف و مصنوع» فارسی و پیروان مکتب پارناسیسم غرب شبیه است «هنر برای هنر» شعار پیروان مکتب پارناس، جمال گرایان و شعرای دورهانحطاط قرن نوزدهم اروپا بود و پارناسیسم گرچه نامی جدید برای یک مکتب ادبی نوپاست، اما با نگاهی اجمالی به نثرهایمصنوع بالاخص نفثه المصدور بسیاری از ویژگی ها و اصول مطرح شده در مکتب پارناس را می توان بازجست. در این مقالهبرآنیم با استخراج عناصر زیباشناختی با کمک ابزارهای بلاغت سنتی، تشابهات صوری و ظاهری نفثه المصدور با آثار مکتبهنر برای هنر را کشف و با عناصر این مکتب ادبی تطبیق داده نشان دهیم نویسنده با هرچه گران تر کردن کفه ترازو به سمتلفظ و تلاش برای هنروری های زبانی جانب معنا را سبک گرفته است و زیبا نوشتن را هدف نه ابزاری در خدمت معنا دانسته است.

کلیدواژه ها:

نفثه المصدور ، پارناسیسم ، هنر برای هنر ، زیبایی شناسی ، آرایه های ادبی