توسعه جوامع روستایی و کشاورزی با ارزیابی مالی تبدیل سیستم آبیاری از سنتی به قطره ای

این پژوهش به منظور ارزیابی مالی استفاده از سیستم های آبیاری قطره ای جهت بهبود و توانمندی و توسعه ی جوامع روستایی و کشاورزی در باغ های سیب پایاب سد ستارخان در شهرستان اهر از توابع استان آذربایجان شرقی انجام گردید. اطلاعات مورد استفاده با استفاده از تکمیل پرسشنامه از 60 باغدار جمع آوری شد. نتایج نشان داد که سرمایهگذاری در احداث باغ سیب دارای توجیه اقتصادی برای خانوادهها بوده و سودآوری اقتصادی به نوع سیستم آبیاری ارتباط دارد به طوری که با تغییر سیستم آبیاری از سنتی به قطرهای نرخ بازده سرمایه گذاری و ارزش خالص حال افزایش می یابد. نرخ بازده سرمایه گذاری در باغ های سیب با آبیاری سنتی 16 درصد و در باغ های سیب با آبیاری قطره ای 35 الی 59 درصد به دست آمد که بسیار بالاتر از نرخ سود بانکی وام های اختصاص یافته به پروژه های سرمایه گذاری در بخش کشاورزی می باشد فلذا راهکار مناسبی برای توانمند سازی و افزایش در آمد خانواده ها ی کشاورزی و تغییر سبک زندگی آنها و در نهایت موجب توسعه و پیشرفت جوامع روستایی و کشاورزی میباشد. دوره بازگشت سرمایه در باغ های سیب با آبیاری سنتی 16 سال و در باغ های سیب با آبیاری قطره ای شش الی هفت سال است. بررسی عمر اقتصادی باغ های سیب نشان داد که این پارامتر مالی نسبت به نوع سیستم آبیاری حساس نمی باشد و حداقل 25 سال است. نتایج ارزیابی و مقایسه سیستم های مورد بررسی نشان می دهد که بهره برداران و باغدارانی که سیستم آبیاری آنها به روش سنتی است دارای ارزش حال 41 میلیون ریال خواهد بود که در روش آبیاری قطره ای یعنی باغدارانی که از وام جهت ایجاد این سیستم استفاده می کنند دارای ارزش حال 294 میلیون ریال ، دوره بازگشت سرمایه 6 سال و عمر اقتصادی حداقل 25 سال می باشد و خانواده ها و باغدارانی که از وام بانکی استفاده نکرده اند دارای ارزش حال خالص 267 میلیون ریال که دوره بازگشت سرمایه طی مدت 7 سال می باشد و عمر اقتصادی در این روش نیز حداقل 25 سال است. بررسی حساسیت نتایج نسبت به تغییر پارامترهای اقتصادی نشان می دهد که نتایج نسبت به کاهش قیمت بیشتر از افزایش هزینه ها، حساس می باشند. با این وجود افزایش 10 درصدی در هزینه ها یا کاهش 10 درصدی در قیمت، تغییری در توجیه اقتصادی باغ های سیب ایجاد نمی کند. به طوری که ارزش حال خالص در باغ های سیب با سیستم آبیاری سنتی از 40/8 به 19/4 میلیون ریال و 53 درصد کاهش می دهد این کاهش سودآوری در سیستم آبیاری قطره ای با استفاده از تسهیلات و بدون استفاده از تسهیلات به ترتیب 13/5 و 15 درصد می باشد. کاهش 10 درصدی در قیمت محصول، سود آوری باغ های سنتی که جمعیت خانواده در حال اداره ی آن هستند را بیشتر از باغ هایی که از سیستم آبیاری قطره ای که نقش خانواده ها در آن کم رنک تر است استفاده کرده اند کاهش می دهد به عبارت دیگر استفاده از سیستم آبیاری قطره ای پایداری سود آوری و درآمدی را در باغ های سیب افزایش و به نوعی کاهنده ریسک درآمدی می باشد که این امر یکی از مهمترین نکات در توسعه و پیشرفت جوامع روستایی به شمار می رود . بررسی نتایج حساسیت سودآوری باغ های سیب به افزایش 10 درصدی در هزینه های احداث و نگهداری نشان داد که میزان سود آوری نسبت به وضعیت کاهش 10 درصدی در قیمت به میزان کمتری افت می کند و ارزش حال خالص در باغ های سیب با آبیاری سنتی از 41 به 23 میلیون ریال یا 44 درصد و در باغ هایی که از آبیاری قطره ای استفاده کرده اند با توجه به استفاده از تسهیلات از 294 و 267 به 283 و 254 میلیون ریال کاهش می یابد. این کاهش زمانی که از تسهیلات استفاده شده 4 و در غیر این صورت 5 درصد می باشد. افزایش 10 درصدی در هزینه ها باعث کاهش نرخ بازدهی داخلی سرمایه گذاری در باغ های سیب خانوار هایی که از 35 به 33 درصد کاهش می دهند. مقایسه آثار اقتصادی کاهش 10 درصدی قیمت و افزایش 10 درصدی هزینه نشان می دهد که دوره بازگشت سرمایه و عمر اقتصادی در دو حالت تغییری نکرده ولی افزایش 10 درصدی هزینه ها در باغ های سیب که از آبیاری سنتی دوره بازگشت سرمایه را از 16 به 19 سال افزایش می دهد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که اگر دولت نسبت به ثبات قیمت سیب سرمایه گذاری کند سودآوری آن برای باغداران بیشتر از اعطای تسهیلات می باشد و نوسان قیمت ها در باغ های سیب از لحاظ اقتصادی تاثیر بیشتری نسبت به اعطای تسهیلات دارد و در این میان تحمل باغداران سیب که از روش آبیاری سنتی استفاده می کنند به تغییرات اقتصادی بسیار کمتر از باغدارانی می باشد که از سیستم های قطره ای استفاده کرده اند و استفاده از فناوری آبیاری قطره ای باعث توسعه و پیشرفت جوامع روستایی و همچنین ثبات درآمدهای مردم روستا در باغ های سیب پایاب سد ستارخان اهر شده است.

کلیدواژه ها:

ارزش خالص حال ، نرخ بازده داخلی ، عمر اقتصادی ، تسهیلات