برآورد نسبی میزان و دلایل تلفات دام ایل قشقائی در شهرستان سمیرم

مراتع شهرستان سمیرم واقع در جنوب غرب استان اصفهان با وسعت حدود ٥٣٠٠٠٠ هکتار هر ساله توسط حدود ١٢٠٠٠٠٠ راس دام عشا یر ایل قشقائی و روستائی به مدت ٤ ماه از سال ( مراتع ییلاقی ) مورد چرا قرا میگیرد . هدف از انجام این مطالعه برآورد نسبی میزان تلفات دام ایل قشقائی و دلایل عمده آن بود . در مجموع ٢٥ محل استقرار خانوار عشایری در مناطق مختلف مراتع سمیرم انتخاب و در هر محل، یک تا ٢ خانوار عشایری انتخاب و مورد مصاحبه حضوری و تکمیل پرسشنامه قرار گرفتند و سپس پرسشنامه ها مورد آنالیز آماری قرار گرفتند . خانوار عشایر انتخاب شده دارای پروانه چرا بوده و طی چندین نسل از مراتع منطقه استفاده می نمودند . سوالات پرسشنامه به گونه ای تنظیم گردید تا کلیه عوامل موثر در تلفات و بیماری دام در گرمسیر و سردسیر را در برگیرد ، این مطالعه در دو سال متولی ٨١ و ٨٢ انجام گرفت . جمع بندی پرسشنامه های عشایری بطور کلی نشان می دهد که : %٨٠/٨ از پاسخگویان عشایری بیشترین مریضی دامها را در قشلاق ( گرمسیر ) عنوان کرده اند که از لحاظ آماری نیز معنی دار بوده است ) ) P <٠/٠١ و در ییلاق بنا به اظهار نظر %٢٣ از عشایر پاسخگو، گیاهان سمی، %١٥ عشایر کمبود آب، %٢٣ آنان کرم روده و سایر بیماریهای انگلی و پایین ترین درصد مربوط به کمبود علوفه ، هجوم و حمله حشرات و نبودن دارو ، عنو ان شده است . البته از لحاظ آماری تفاوت معنی داری بین عوامل مشاهده نگردید . %٩٠ از پاسخگویان در سال انجام و تکمیل پرسشنامه ( سالهای ٨١ و )٨٠ متحمل تلفات شده اند ) ).P<٠/٠١ که %٦٠ درصد از پاسخگویان میزان تلفات را بیش از %٩ کل گله اعلام داشته اند . در رابطه با مقایسه تلفات سال جاری با سال گذشته %٧٨/٦ از عشایر پاسخگو، تلفات سال گذشته ) ٨٠ و )٧٩ را بیش از سال اجرای طرح ) ٨١ و )٨٢ عنوان کرده اند ) ) P < ٠/٠٥ که %٥٠ از عشایر علت آنرا نبودن آب و %٣٣ از آنان کمبود علوفه را عامل اصلی تلفات ذکر نموده اند . کمبود علوفه یکی از مهمترین عوامل تلفات و مرگ و میر در قشلاق عنوان شده است که البته از لحاظ آماری تفاوت معنی داری بین این عامل و سایر عوامل موثر در تلفات دام دیده نشد . بیشترین میزان تلفات نیز در بره ها عنوان شده است . مهمترین عامل تلفات در ییلاق وجود گیاهان مضر و سمی ذکر شد ه است و بیشترین اثر گیاهان سمی در .(P <٠/٠١( ییلاق ، اوایل و اواسط فصل چرا ذکر شده است رعایت ظرفیت چرائی ،جلوگیری از ورود زود هنگام دام عشایری به مراتع ییلاقی و رعایت تقویم کوچ ، تامین مکملهای معدنی مناسب برای شرایط مرتعی ، عرضه آب آشامیدنی کافی ، اعمال مدیریت مرتعداری ، می تواند در کاهش تلفات دام در منطقه موثر باشد .

کلیدواژه ها:

عشایر ، ایل قشقائی ، سمیرم ، تلفات ، دام