ترکیب فرم های مربع و دایره، کهن الگوی پایه در معماری ایرانی مساجد صفوی اصفهان

استفاده از ترسیمات هندسی در هنر و معماری ایران سابقه طولانی دارد.طرح مایه های هندسی مخصوصا پس از اسلام ، برای معین کردن اندازه های بنا و به دست آوردن تناسبات مطلوب مورد استفاده قرار گرفته است. در آفرینش و طراحی اشکال مختلف موجوددر طبیعت می توان نسبت های معینی را مشاهده نمود.این نسبت هاآن دسته از روابط هندسی هستند که ریشه ای غیر مادی دارند و به جهت آن که از اصول روحانی و مافوق طبیعی با اعتقاد بر مقدس بودن موضوع خود پیروی می کنند و دارای یک زبان نمادین و ویژگی های روحانی هستند و می توانند به آنها هندسه مقدس اطلاق نمود.این دیدگاه که هندسه دارای ارزش مقدسبوده است قسمتی از یک دیدگاه کلی تر است که در آن تمدن بشری در دوران باستان خود دارای یک منشاء روحانی و عبادی بوده است ، و بنابراین تاریخ استاده از هندسه مقدس تئوسط انسان به قرن ها قبل باز می گردد. سنت فیثاغورثی، علوم مصری و بابلی که از آنها ریشه می گیرد، و ریاضیات ایرانی، که بخشی از آن عقلانیت فیثاغورثی را به خاطر می آورد، بر اساس اعتقاد بر مقدسبودن مفهوم اعداد و نمادینی بودن آنها پایه گذاری شده اند، در جهان سنتی ، هندسه از سایر علوم چهارگانه فیثاغورثی، یعنی حساب) عدد( ، موسیقی ، نجوم ، تفکیک ناپذیر بود.هندسه سنتی با ترکیبات و اشکال نمادین فضا در ارتباط است. اشکال هندسیمانند مثلث، مربع و چندضلعی های منتظم مختلف، مارپیچ و دایره در دورنمای سنتی، همانند اعداد سنتی، به عنوان چهره های کثرت در وحدت تلقی می شوند. در مقاله حاضر، به بررسی چگونگی ترکیب هندسه های مربع و دایره که از کهن الگو های تاریخ معماری ایرانی به شمار می آیند در مقاطع افقی و عمودی مساجد صفوی اصفهان می پردازیم.

کلیدواژه ها:

ترکیب ، فرم های هندسی ، کهن الگو ، معماری ایرانی ، تقدیس