مقایسه تطبیقی و تحلیل توسعه یافتگی مناطق روستایی در سال های 1380 و 1390 با استفاده از تحلیل عاملی و خوشه ای،مطالعه موردی منطقه ارسباران استان آذربایجان شرقی

این مقاله با استفاده از روش های اسنادی-تحلیلی و رویکرد حاکم بر آن از نوع کاربردی به دنبال روشن ساختن تفاوت های منطقه ای در زمینه شاخص های گوناگون توسعه است. شاخص های مختلفی در ابعاد بهداشتی -درمانی،آموزشی،زیربنایی،تسهیلات و تاسیسات،اجتماعی-فرهنگی،و غیره در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است،که با استفاده از تکنیک های آماری از جمله تحلیل عاملی،تحلیل خوشه ای و تلفیق نتایج بدست آمده و تشکیل پایگاه داده سیستم اطلاعاتی جغرافیایی(GIS)سطوح توسعه یافتگی مناطق روستایی منطقه ارسباران استان آذربایجان شرقی در دو بازها 1380و1390تعیین شده است. نتایج این مقاله نشان می دهد که در سال 1380 سکونتگاه های روستایی اهر،بخش مرکزی هریس و دیزمار غربی بالاترین میزان برخورداری از شاخص های توسعه،سکونتگاه های روستایی هوراند،خدافرین و دیزمار شرقی در سطح میانی و سکونتگاه های روستایی ورزقان،کلیبر و بخش خواجه شهرستان هریس در پایین ترین سطح برخورداری از شاخص های توسعه قرار دارند. همچنین نشان می دهد که در سال 1390 سکونتگاه های روستایی منطقه دیزمار،اهر و بخش مرکزی هریس و بالاترین میزان برخورداری از شاخص های توسعه،سکونتگاه های روستایی هوراند،کلیبر و خدافرین در سطح میانی و سکونتگاه های روستایی خواجه و ورزقان در پایین ترین سطح برخورداری از شاخص های توسعه قرار دارند. سطوح و سرانه زمین کشاورزی،موقعیت شهرستان در ارتباط با راه های اصلی و مرکزیت و میزان دور افتدگ روستاهای شهرستان از مسیر های ارتباطی اصلی،عدم وجود اقتصاد قدرتمند شهری و نسبت شهری بودن جمعیت ،موقعیت جغرافیایی و موقعیت مرزی و نزدیکی به منطقه آزاد ارس،ناهمواری ها و ویژگی های محیطی را می توان از عمده علل موثر بر میزان برخورداری سکونتگاه های روستایی منطقه ارسباران استان آذربایجان شرقی نام برد. بنابراین روستاهای نزدیک به مناطق شمالی منطقه که به منطقه آزاد ارس نزدیک ترند و همچنین روستاهای مناطق خوش آب و هوا که قابلیت جذب توریست بهتری دارند از وضعیت مطلوب تری در مقایسه با سایر مناطق برخوردارند.

کلیدواژه ها:

سطوح توسعه یافتگی ، مناطق روستایی منطقه ارسباران استان آذربایجان شرقی ، تحلیل عاملی ، تحلیل خوشه ای