ویژگی های بصری شاخص تزیینات گچبری معماری عصر ایلخانی

ایلخانان از دست نشاندگان مغولان پس از تصرف ایران بودندکه میراث هنر سلجوقیان را به تصرف خود گرفتند و تحولاتی در آن ایجاد نمودند که به شکوفایی برخی از آنها انجامید. یکی از تزیینات وابسته به معماری که در این دوره بسیار مورد توجه بود و به اوج رسید،هنر گچبری است که آثار بسیار زیادی از آن در قالب تزیینات معماری به جای مانده است.تقریباً تمامی نمونه های موجود از این دوره توسط محققین شناسایی شده ، اکثر بررسی های صورت گرفته تنها به توصیف کلی این آثار و هنر اجرا و یا محدوده تاریخی آنها پرداخته و کمتر به نقوش تزیینی و تغییرات سلیقه هنرمندان و جامعه آن زمان ، در به کارگیری آنها توجه کرده اند. در این مقاله، سعی بر آن است تا در راستای رسیدن به هدف، با مقایسه تعدادی از نمونه های موجود، نقوش گچ بری دوره ایلخانی مورد بررسی قرار گیرند. و نقوش تزیینی شاخص به کار رفته در آنها و تحولات صورت گرفته توسط هنرمندان ایلخانی شناسایی شوند در این مقاله، آثار شاخص گچ بری ایلخانی به روش توصیفی تحلیلی بررسی شده اند چنین نتیجه گیری شده است که در دوره ایلخانیان، گچ بری بر گرفته از دوران پیش از خود ، به خضر سلجوقیان است اما با برجستگی بیشتری در طرح های پیچیده تر، متأثر از تذهیب نسخ خطی است که خود وجه تمایز عمده آن نسبت به دیگر دوره ها است. از جمله ویژگی های بصری شاخص این دوره، ساخته مهرداد هایی گچی با گونه های مختلف کوفی اقلام دیگر خط،انواع گره های هندسی، نقوش اسلیمی پیچیده و لابه لای کتیبه ها و اولین استفاده از کتیبه های ( معقلی)و (بنایی) و کتیبه (مادر و فرزند) با کاربرد برخی نقوشی مانند گل شاه عباسی، گل روزت و نقش زنجیره خمپا در گچبری است که موجب تحولی بزرگ در این هنر و خلق شاهکارهای عظیم در این دوره شده است.

کلیدواژه ها:

هنر ایلخانی ، تزئینات معماری ، گچبری ، نقوش گچبری