بام بوم و مردم -بازخوانی و نقد اصول پیشنهادی پیرنیا برای معماری ایرانی

محمدکریم پیرنیا، از برجسته ترین تاریخ پژوهان معماری ایران، دو دستاورد بزرگ به نام اصول معماری ایران و سبک شناسی معماری ایران داشت. در این مقاله، به بررسی اصول پیشنهادی او برای معماری ایرانی پرداخته شده است. به این منظور، ابتدا چگونگی تکوین و تکمیل اصول پنج گانه او در طی زمان نشان داده شده، سپس سخن او درباره یکایک اصل ها که در منابع گوناگون پراکنده است، از منابع اصیل جمع آوری و به زبانی منسجم بیان گردیده است. در ادامه مقاله، در کلیات این اصول تامل، و شایستگی آنها برای تبیین معماری ایرانی سنجیده شده است. نگارندگان، انگیزه های پیرنیا را از طرح آنها و نیز مفروضات و دلالت های ضمنی آن ها را بررسی و آنها را نقد کرده اند. در پایان نشان داده شده که ترکیب و محتوای کنونی این اصول، باطن و ظاهری دارد و ظاهر آنها متناسب با نیازهای زمانه پیرنیا است و و ممکن است امروز به کار محققان معماری ایرانی نیاید و معتبر نباشد، اما باطن آن ها ابزارهای ارزنده برای شناسایی و فهم معماری ایرانی در بستر فرهنگ ایرانی است. در این صورت، می توان اصول پیرنیا را بازخوانی کرده و در خدمت تعمیق تحقیق در تاریخ معماری ایران درآورد.

کلیدواژه ها:

معماری ایرانی ، معماری اسلامی ، تاریخ معماری ، اصول معماری ، نقد معماری ، هنر ایرانی ، محمدکریم پیرنیا