بررسی فرم کالبدی کلانشهر مشهد با استفاده از مدلهای کمی

یکی از موضوعات حیاتی قرن بیست و یکم برای برنامهریزان شهری در ارتباط با پایداری شهر، فرم کالبدی شهر )فشردگی یا پراکنش( است. در دهههای اخیر به خاطر عدم برنامهریزی صحیح الگوی گسترش شهری بهسوی پراکندگی گرایش داشته و محدودههای شهری به چندین برابر وسعت اولیه خود رسیدهاند. مشکلات زیست محیطی و ترافیکی در شهرها و پاسخگو نبودن این الگوهای گسترش شهری به افزایش روزافزونجمعیت شهرنشین، باعث تغییر در تصمیمگیری سیاستهای شهری شده است که در این میان راهکار رشد هوشمند به دلیل مزایای آن پذیرفته شده است که الگوی رشد شهری را در راستای رسیدن به شهرهایی پایداربه سمت فشردگی پیش میبرد. در این تحقیق با استفاده از اسناد و آمارنامههای شهری چهار بعد شکل شهر )اندازه شهر، تراکم، درجه توزیع عادلانه و درجه تجمع( بررسی شده است. مجموع ضرایب به دست آمده نشان میدهد که فرم کلانشهر مشهد الگوی تجمع تصادفی یا چند قطبی است )تمرکز کم جمعیت در هسته مرکزی و پراکنش آن در سطح شهر( و مقادیر به دست آمده از مدلهای کمی بدین صورت بوده است: آنتروپی نسبی: 0.96 ، ضریب جینی: 0.23 ، ضریب موران: 0.37 ، ضریب گری: 0.75 و ضریب گری تعدیلی 0.25 . از مقایسه نتایج با مقاله رهنما و عباسزاده 1385 ، آشکار میشود که طی این دوره پانزده ساله ) 1375 1390 ( الگوی رشد کلانشهر مشهد تغییری نکرده و با توجه به لزوم هدایت توسعه شهر به سمت پایداری بیشتر، پیشنهاد میشود در برنامهریزیهای آینده راهکارهایی در جهت فشردگی بیشتر شهر اتخاذ شود

کلیدواژه ها:

فرم کالبدی شهر ، فشردگی و پراکندگی ، رشد هوشمند ، مدلهای کمی ، کلانشهر مشهد