تاثیر اسلام بر سفالگری خراسان با مقایسه تطبیقی نقوش سفالهای چین و نیشابور در دوره سامانی

با گذشت دو قرن از آغاز دوره اسلامی در ایران تحولاتی در نقش و نگار سفال ها پدید آمد که با حکومت سامانیان همزمان بود یکی از دلایل این دگرگونی ها سفال های وارداتی چین بوده است. خراسان با قرار داشتن در مسیر راه ابریشم، از مهم ترین و پر رونق ترین مناطق در تجارت و هنر بوده و ورود سفال های چینی از این طریق به خراسان باعث تعامل هنری و فرهنگی میان ایران و چین شده است. گردآوری داده ها با استفاده از روش کتابخانه ای و مراجعه به موزه های محل نگه داری سفال یا وبگاه های اینترنتی آنها صورت گرفته است. از نقوش سفالینه های نیشابور مربوط به دوره حکومت سامانی و سفال های چین مربوط به اواخر دوره تانگ و اوایل سلسله پنج خاندان جهت مقایسه تطبیقی استفاده شده است. نقوش سفال های چینی و سفال های نیشابور شباهت هایی دارند از جمله استفاده از کتیبه، حرکت آزاد قلم هنگام ترسیم نقوش، هماهنگ شدن نقش با ظرف خود به کمک خم شدن یا پیچش دایره وار از ویژگی هایی است که در هر دو مشاهده می شود. اما با وجود تاثیرات روابط تجاری با چین در سفال های خراسان، سفالگران ایرانی با درآمیختن ویژگی های هنر چین و آموزه های فرهنگی و مذهبی ایران سبکی منحصر و نو در طرح اندازی نقوش سفال ایجاد کردند. بهره بردن از آیات قرآنی و عبارات دعایی در نقوش سفال به شکل مستقیم (نقوش کتیبه ای) یا غیر مستقیم (نقوش غیر کتیبه ای) از نوآوری های مختص سفالگران ایرانی است.

کلیدواژه ها:

سفال نیشابور ، سفال چین ، دین اسلام ، دوره سامانی