بررسی نقش عوامل طبیعی و انسانی در نحوه استقرار نقاط روستایی با استفاده از GIS مطالعه موردی:بخش چورزق

ناهمانگی در توزیع مکانی جمعیت نواحی معلول عوامل طبیعی و انسانی است این ناهماهنگی در چند دهه ی اخیر تحت تأثیر مهاجرت روستائیان به شهرها و مهاجرت از شهرهای کوچک و متوسط به شهرهای بزرگ تشدید شده است. چه بسیار روستاهایی که تاسیسات و امکاناتی در آنها ایجاد شده ولی بعد از مدتی، روستاها متروک شدهاند، به این دلیل که محیط طبیعی، ظرفیت نگهداری جمعیت را نداشته و یا اینکه داشته ولی به علت عدم شناخت و عدم توجه به آن، ظرفیت جمعیت پذیری خود را از دست داده و ناپایدار گشته است. و برخی اقدامات انسانی از قبیل مکان یابی نامناسب، برای توزیع و ارائه امکانات سبب تشدید وافزایش نابرابری شده و دور باطلی را بوجود آورده که با اهداف توسعه پایدار 2 ناسازگار است. توسعه مناطق روستایی به همراه شناخت قابلیتها و تنگناهای آنها با توجه به تجربه تاریخی فرایند توسعه، یکی از محورهای اساسی برنامه های توسعه و یک ضرورت بنیادی برای توسعه محلی – منطقهای – ملی است در این راستااین پژوهش به دنبال تحلیل نقش برخی ازعوامل طبیعی (توپوگرافی ،شیب، جهت شیب، دما، بارش، شبکه رودخانه ها) وانسانی (خدماتی از قبیل مدارس دبیرستان، خانه بهداشت درمانگاه، تعاونی، راه و مخابرات) در نحوه پراکندگی روستاها و پژوهشی بنیادی برای پژوهش های بعدی در جهت برنامه ریزی برای ثبات و پایداری روستاها در بخش چورزق می باشد. بخش چورزق یکی از بخش های شهرستان طارم واز توابع استان زنجان می باشدکه از دو دهستان (چورزق و دستجرده ) شکل گرفته است در این پژوهش پس از تهیه مبانی نظری (به روش کتابخانه ای) تحقیق، جهت بررسی نقش عوامل اقدام به تهیه نقشه های موردنیاز (از عوامل طبیعی و انسانی) از GIS انسانی و طبیعی در پراکندگی روستاها با استفاده از نرم افزار منطقه مورد مطالعه گردید. پس از تهیه نقشه ها، هرکدام به تفکیک مورد تحلیل قرارگرفت. آزمون فرضیات تحقیق به روش تجزیه و تحلیل توصیفی انجام گرفت و نشان داد که بین توپوگرافی و تعداد روستاها رابطه معکوسی وجود دارد که با کاهش ارتفاع تعداد روستاها بیشتر می شود و جمعیت آنها زیاد و همچنین روستاها به شکل نسبتا فشرده ظاهر می شوند. و نشان داد که بین عوامل انسانی )خدمات ارائه شده( و اندازه روستا ها رابطه معناداری ومستقیمی وجود دارد. و در روستاهایی که خدماتی از قبیل خانه بهداشت، درمانگاه، تعاونی ، مخابرات، راه و دبیرستان ایجاد شده اند اندازه آنها از سایر روستاها بزرگتر و جمعیت انها نیز بیشتراست و همچنیناین روستاها بیشتر به راههای آسفالته وصل می شوند و دسترسی به آنها آسان گردیده، و نقاط روستایی به دور از راه آسفالته و فاقد خدمات یا به دور از روستاهای دارای خدمات به صورت کوچکتر و پراکنده استقرار دارند.

کلیدواژه ها:

توپوگرافی ، روستا ، توسعه پایدار ، چورزق