حق اطلاع رسانی و تامین خسارات بزه دیدگان در فرآیند تحقیقات مقدماتی ( درپرتو قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392)

ماده 1 اعلامیه اصول بنیادی عدالت برای بزه دیدگان و قربانیان سوء استفاده از قدرت، بزه دیده را این گونه معرفی می نماید: بزه دیدگان اشخاصی اند که در پی فعلها یا ترک فعلهای ناقض قوانین کیفری دولتهای عضو از جمله قوانینی که سوء استفاده مجرمانه از قدرت را ممنوع کرده اند، به شکل فردی یا گروهی به آسیب – از جمله آسیب بدنی، روانی، رنج عاطفی، زیان اقتصادی یا آسیب اساسی به حقوق بنیادی خود – دچار شده اند. بزه دیدگان در بدو ورود به فرآیند پیچیده عدالت کیفری، با سرگردانی و ابهام رو به رو هستند. در اکثر موارد بزه دیدگان از چگونگی روند پرونده و یا حقوق خود در پروسه رسیدگی، آگاهی ندارند؛ بنابراین، این وظیفه بر عهده نهاد عدالت قضایی است که بزه دیدگان را از روند پرونده و حقوق شان در فرآیند رسیدگی، مطلع کند. همانطور که ملاحظه می شود این حق یکی از مهمترین و تاثیرگذارترین حقوق بزه دیده می تواند محسوب شود؛ چرا که در صورت عدم اطلاع و آگاهی وی از حقوقش و همچنین تغییرات موجود در پرونده، نمیتواند به موقع و به جا از حقوق خود دفاع و مسیر احقاق حق را به درستی طی کند و در نتیجه بزه دیدگی وی تشدید یا تکرار خواهد شد و سرگردانی و دغدغه و نگرانی وی فزونی خواهد گرفت. علاوه بر حق اطلاع رسانی به بزه دیده، از دیگر حقوق مهمی که در مرحله تحقیقات مقدماتی، باید برای بزه دیدگان درنظر گرفته شود، اتخاذ تدابیری به منظور تامین خسارات بزه دیدگان، در همان بدو ورود به سیستم قضایی است. چرا که ممکن است مرتکب بعد از ورود به فرآیند رسیدگی، اموال خود را منتقل کند و خسارات بزه دیده جبران نشده باقی بماند و یا اینکه وی مجبور باشد راهی طولانی و پیچیده تر از قبل را برای ترمیم خساراتش طی کند که این هم باز منجر به تشدید بزه دیدگی وی خواهد شد. خوشبختانه در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، قانون گذار به این دو حق محوری و تاثیرگذار بزه دیده توجه خاصی مبذول داشته است.

کلیدواژه ها:

بزه دیده ، حق اطلاع رسانی ، تامین خسارات بزه دیده ، حمایت از بزه دیدگان ، فرآیند تحقیقات مقدماتی