آنالیز فیتوشیمیایی و فعالیت آنتی اکسیدانی گیاه کتان روغنی (Linum usitatissimum)

مقدمه: تنوع آب و هوایی و وجود فصول چهارگانه در شهر یاسوج، پوشش گیاهی متنوع و بسیار غنی را در این شهر شده است، به طوری که در یک پهنه رویشی محدود، انواع گوناگونی از گیاهان مشاهده می شود. این پدیده زمینه مساعدی را برای تحقیق و بررسی در مورد خواص داروئی و فیتوشیمیایی آنها فراهم می سازد. گیاهان منبع غنی از ترکیبات فنلی هستند که مهمترین آنتی اکسیدان های طبیعی به شمار می آیند. کتان روغنی (Linum ustatissimum) از گیاهان مهم روغنی و دارویی است که در سطح جهان از اهمیت خاصی برخوردار است. در این تحقیق گیاه دارویی کتان روغنی از مزارع اطراف شهر یاسوج جمع آوری و در سایه خشک و به منظور افزایش سطح تماس گیاه با حلال به کمک آسیاب پودر گردید. در این مطالعه آزمایشگاهی ابتدا بررسی فیتوشیمیایی گیاه انجام شد. سپس سنجش میزان فنلی و فلاونوئیدی تام صورت گرفت و در نهایت فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره گیاه با استفاده از روش مهار رادیکال آزاد 2 و 2- دی فنیل 1-پیکریل هیدرازیل (DPPH) اندازه گیری شد. حضور ترکیبات دارویی فنل، فلانوئید، ساپونین، تانن، پروتئین، ترینوئید و گلیکوزیدهای قلبی در گیاه تأیید و ترکیبات آلکالوئیدی، قند و آنتراکینون در این گونه یافت نشد. اگرچه این آزمایشات به عنوان شناسایی مقدماتی ترکیبات فیتوشیمیایی مناسب می باشند، ولیکن تنها راه را برای تحقیقات بیشتر فراهم می کند و پیشنهاد می گردد برای ادامه تحقیقات از تکنیک های مختلفی نظیر کروماتوگرافی گازی با طیف سنج جرمی (GC-MS) و دیگر تکنیک های کروماتوگرافی نیز استفاده گردد. میزان ترکیبات فنلی تام عصاره هیدروالکلی 85/73-128/24 میلی گرم گالیک اسید بر گرم عصاره و میزان ترکیبات فلاونوئیدی تام عصاره هیدروالکلی 51/10-95/04 میلی گرم روتین بر گرم عصاره می باشد. نتایج نشان می دهد عصاره گیاه کتان روغنی سرشار از ترکیبات فنلی بوده و نیز خاصیت آنتی اکسیدانی بالایی دارد. بنابراین می توان از آن به عنوان یک منبع گیاهی دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی در صنایع غذا و دارو استفاده کرد. گیاه کتان روغنی علاوه بر کاربردهای صنعتی دارای کاربردهای درمانی فراوانی در بیماری های روده ای می باشد. امروزه مشخص شده که ترکیبات پلی فنلی و ترینوئیدها اثرات ضد سرطانی و آنتی اکسیدانی شدیدی دارند و با توجه به نتایج این پژوهش، این گیاه سرشار از ترکیبات فوق الذکر می باشد. استخراج این ترکیبات و مطالعات بعدی بر روی آنها ضروری به نظر می رسد.

کلیدواژه ها:

گیاه دارویی ، کتان روغنی ، فیتوشیمیایی ، ترکیبات فنلی ، فعالیت آنتی اکسیدانی