نقش وتأثیرآب در ادراک محیطی معماری باغ های ایرانی

آب به عنوان مایه حیات و زندگی اهمیتی فوق العاده در دیدگاه ها، فرهنگ ها و اساطیر دنیا داشته و نقش آن فراتر از نقش عملکردی به مثابه نمادی از پاکی، زایش و زیبایی مورد توجه قرار گرفته است. در ایران باستان، آب پیام آور روشنایی و پاکی به شمار میرفت و از ارزش زیادی برخوردار بود. معماری ایرانیان نیز باتوجه به ویژگی منطقی و بومی آن همواره درصدد بوده است تا به بهترین نحو ممکن از امکانات محیط و آب که یکی از مهم ترین آنها به شمار می رفته است، استفاده نماید و جدای از بحث عملکرد و نیاز فیزیکی همواره به دنبال آب باشد تا از وجه جمال و کمال آب نیز در ساخت بنا استفاده کند، لذا آب به عاملی در جهت آرامش بدل می شودو در معماری انواع بناها وارد می شود که بارزترین حضور آن را در باغ های ایرانی شاهد هستیم. باغ سازی از زمانهای پیش از تاریخ همواره جزء جدانشدنی زندگی بشر محسوب می شده و خود در همه دوره ها در دیگر رشته های هنر تأثیر و نقش عمده ای داشته است. باغ ایرانی از سه عنصر آب، گیاه و فضای معماری تشکیل شده است. آب به عنوان یکی از عناصر چهارگانه آفرینش، جایگاه ویژه ای در فرهنگ کهن ایران دارد. اصلی ترین عاملی که همواره به باغ های ایرانی حیات می بخشیده آب جاری بوده که در جویهای کم شیب به حرکت درآمده و منظره و هوای باغ را مطبوع و دلپذیر می ساخته است. آب با حضور خود در باغ طراوت، نشاط، حرکت و زیبایی را می آفریند. نحوه ظهور و حضور آب در باغ براساس مفاهیم خاصی صورت می پذیرد و توزیع آن نیز پیرو نظم و قاعده ای است که از یک سو به ویژگی های فیزیکی و فنی آب و آبیاری توجه کرده و از سوی دیگر مفهوم واری، زیبایی شناسی، منظرسازی و معماری را مورد توجه قرار داده است. در باغ ایرانی، معماری باغ، معماری آب است و درهم آمیختگی آب و بنا پدیدآورنده حماسه ای بی نظیر از شعر و شکوه و موسیقی در خلوت درختان است. باغ سازی ایرانی از زمان حضور آب به استقبال بی نظیر از آن می پردازد، آنجا که حتی بنای باشکوهی به عنوان مظهرخانه، ورود آن را به باغ ندا کرده و مقدمش را چنان در خور پاس می دارد که بایسته است و از آنجاست که آب با شیوه ای سنجیده و هوشمندانه، در مسیر جاری می گردد، در حوض ها و آب نماها حضور می یابد و در آب شره ها و فواره ها فریاد برمی آورد و با حرکت و صدا و نما و طراوت خود جلوه گری می کند. با توجه به ماهیت پژوهش و اهداف آن، روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی است. درراستای این پژوهش ابزارهای اصلی گردآوری اطلاعات، اسناد و منابع کتابخانه ای می باشد.

کلیدواژه ها:

آب ، معماری ، آرامش ، طراوت ، باغ ایرانی