ارزیابی تغییرات خصوصیات سیلاب به واسطه تغییر در کاربری اراضی توسط مدل کامپیوتری MIKE

وقوع سیل علاوه بر اینکه تابع وقایع اقلیمی به ویژه مقدار، شدت، توزیع مکانی و زمانی بارندگی است، تحت تأثیر ویژگی های مختلف حوضه آبریز مانند کاربری اراضی و دخالت انسان نیز می باشد. افزایش سطوح نفوذناپذیر حوضه که ناشی از شهرسازی و احداث انواع سازه ها بر خاکهای نفوذپذیر است، به طور طبیعی از میزان سطوح نفوذپذیر که قادر به جذب بخشی از بارندگی هستند، می کاهد. حاصل این تغییرات، توسعه زهکشی حوضه، کوتاه شدن زمان تمرکز و افزایش شدت آبدهی سیلابهای حوضه خواهد بود. در این رابطه نکته نگران کننده، روند افزایشی تلفات و خسارات سیلاب در جهان در دهه های اخیر بوده است. از طرفی تمرکز جمعیت در مناطق سیل خیز حوضه های آبریز مثل حاشیه رودخانه ها موجب افزایش تلفات جانی و خسارات مالی شده است و این نشان دهنده اهمیت پرداختن به مطالعه سیلاب برای مدیریت صحیح و کنترل ساخت و ساز و مدیریت بر کاربری اراضی در چنین مناطقی است. در سال های اخیر توسعه شهری به واسطه افزایش جمعیت و امکانات رفاهی و حفاظتی از اولویت های شهرسازی بوده اند، بدون آنکه تاثیر سازه ها و تغییرات کاربری اراضی بر حاشیه پرخطر رودخانه ها بررسی گردد. این موضوع پیشنهادی معطوف به بررسی موردی تاثیر تغییر کاربری اراضی بر تشدید دبی اوج، حجم سیل و پهنه سیل گیر رودخانه کر می باشد. برای این مهم به کمک مدل عددی نرم افزار MIKE اقدام به تعیین مشخصات جریان سیلابی نظیر سرعت، تنش برشی بستر، عدد فرود، تراز ارتفاعی و عمق جریان سیل، حجم سیلاب، دبی اوج و پهنه سیل گیر رودخانه قبل و بعد از تغییرات کاربری اراضی در یک بازه زمانی بلندمدت در زیرحوضه آبریز رودخانه کر شده است. این بررسی بر لزوم مطالعات دقیق هیدرولوژیکی در تغییرات فیزیوگرافی منطقه قبل از ساخت و سازهای جدید و تغییر کاربری اراضی تاکید داشته و نشان خواهد داد که این تغییرات بدون مطالعات دقیق تا چه میزان سیلاب و صدمات مرتبط به آن را تشدید خواهد کرد.

کلیدواژه ها:

خصوصیات سیلاب ، پهنه سیل گیر ، حداکثر دبی ، حوضه آبریز کر ، مدل کامپیوتری MIKE