باز شناسی عناصر نمادین هنر شیعی در کتیبه ها و نقوش هندسی معماری دوره صفوی

تجلی هنر شیعی در قالب نقوش و تزیینات کتیبه نگاری، در معماری دوره صفوی به اوج شکوفایی خود رسید. تاثیر تفکر شیعی را بیش تر در آرایه ها و تزیینات کتیبه ای معماری اصفهان، حرم حضرت رضا (ع) و امام زاده ها می توان دید. این آرایه ها، گنجینه های غنی، از نقوشی هستند که هنرمندان و پیروان مذهب شیعی علاوه بر زیبایی های صوری بنا، راز و رمز های فرهنگی و دینی را در آن ها نهفته اند. این مقاله با هدف باز شناسی و بررسی نماد های شیعی کتیبه های معماری ایرانی- اسلامی و ویژگی آن ها در دوره صفوی تدوین شده است. پرسش کلیدی آن است که تجلی هنر شیعی در آرایه ها و تزیینات کتیبه نگاری دوره ی صفوی دارای چه مشخصه هایی است؟ این پژوهش به روش کتابخانه ای و میدانی به منظور باز شناسی مفاهیم و مضامین نمادین هنر شیعی انجام شده است. نتیجه آن که این نقوش ریشه در آیات قرآنی، احادیث و وقایع تاریخی دارند، و هنرمندان با مصداق یابی در جهان پیرامون، اعداد مقدس، اشکال و احجام هندسی، عناصر و پدیده های طبیعی، تصاویر و نماد های جانوری و گیاهی، نور، رنگ و ساخته های نمادین انسانی که قابلیت تطبیق با اندیشه شیعی را داشتند به نقوش کتیبه های خود معنا می دادند.

کلیدواژه ها:

هنر شیعی ، معماری ایرانی- اسلامی ، کتیبه نگاری اصفهان ، نماد های شیعه