تاملی در اصول پژوهش اخلاق زیستی در زیست فناوری

امروزه دانشمندان و پژوهشگران زیست فناوری دریافته اند پژوهش و توسعه فناوری بدون رعایت ملاحظات اخلاقی، ضمن ایجاد مخاطرات جدی برای زیست بوم انسان، در تعارض با حق حیات جانداران، موجب توسعه ناپایدار و موجد نابرابری نسلی است. براین اساس از دهه گذشته تا کنون با روندی صعودی توجه به مفاهیم و رعایت اصول اخلاق زیستی مدنظرمجامع بین المللی و کشورها قرار گرفته است. اصول پژوهش اخلاق زیستی مشتمل بر چهار اصل کلی است که عبارتند از: 1- احترام به فرد (استقلال) 2- زیان نرساندن 3- خیرخواهی 4- عدالت. اگرچه در برخی منابع به سه اصل تقلیل یافته است. اصل استقلال یک اصل اخلاقی مهم است، چراکه متضمن احترام به افراد و حریم شخصی آنها است. اصل زیان نرساندن اصلی بسیار قوی و معیاری خدشه ناپذیر در پژوهش و توسعه زیست فناوری است. اصل خیرخواهی با این عنوان که مهم تر از همه، کار خوب انجام بده مطرح می شود. اصل عدالت نیز به دو مفهوم کلی انصاف یا توزیع برابر فرصت ها، منافع و مسئولیتها است. عدالت به عنوان انصاف نیز دو تفسیر دارد: رفتار یکسان با مردم یا برخورداری عادلانه شخص از امکانات. این اصول مورد توافق مجامع بین المللی است که در قالب اعلامیه ها و تفاهم نامه های امضاشده کشورها وجود دارند. در این مقاله تلاش شده است ضمن تبیین این اصول نگرش اسلام به آنها، بررسی و ارائه شود.

کلیدواژه ها:

اصول پژوهش ، اخلاق زیستی ، زیست فناوری