هندسه پنهان عمارت عالیقاپو اصفهان در تعیین ارتباط هندسی با میدان نقش جهان

نما، پلان و به طور کلی فرم یک سازه معماری زائیده ذهنیتی است که در شبکهای پیچیده از روابط نیازها، تعاملات، آرمانها و مقاصد، خلقشده، رشد کرده و بالیده است. مهمترین عوامل شکلدهنده کاکرد و تعیینکننده فرم معماری کاخهای صفوی، یعنی سازمان سیاسی و اجتماعی آن عصر را از نظرخواهیم گذراند و در ادامه به همخوانی هندسه و جا یابی این بنا در میدان خواهیم پرداخت. معماری ایرانی همیشه بر زیبایی تاکید داشته است و ایرانیان سعی کردهاند در ابعاد ساختمانها، تناسبهایی را به کار گیرند که بازتاب رابطههای کیهانی و نسبت زرین باشند. کاخ عالیقاپو عمارتی است که در غرب میدان نقش جهان و روبروی مسجد شیخ لطفالله سر بر افراشته و به عنوان یکی از مهمترین شاهکارهای معماری اوایل قرن یازدهم هجری از شهرتی عالمگیر برخوردار است. این قصر دروازه مرکزی و مدخل کلیه قصرهایی بود که در دوران صفویه در محدوده میدان نقش جهان بناشده بودند. عالیقاپو مرکب از دو کلمه عالی و قاپو است که باهم به معنای سردربلند یا درگاه بلند هستند. تحلیل هندسی عمارت عالیقاپو اصفهان، برخی از مبانی فکری موثر در طراحی این بنای ارزشمند مانند نسبت زرین را آشکار میسازد. موقعیت عمارت، در ضلع غربی میدان نقش جهان که بر اساس نسبت طلایی مقرر شده است. در این مقاله بر اساس فرضیه پژوهش، مبنی بر وجود ارتباط هندسی معین میان جایابی و هندسه پلان، ابتدا مدل هندسی طرحشده و سپس با انطباق آن بر پلان بنای عمارت، فرضیه به اثبات میرسد و بخشی از منطق شکلگیری اثر آشکار میشود. روش پژوهش در این مقاله، تحلیلی توصیفی است و از - طریق تحلیل هندسی بنا به نتیجه رسیده است. ابتدا تصاویر و پلان و موقعیت عمارت در میدان ارائهشده و با تحلیل هندسی آن، به اثبات فرضیه پرداخته است.

کلیدواژه ها:

معماری صفوی ، کاخ عالی قاپو ، نسبت زرین ، نسبت طلایی