بازنمایی تضاد طبقاتی شهری در سینمای پس از انقلاب اسلامی ایران

اولین نمایش فیلم لومیر ها در 28 دسامبر 1895 چیزی جز نمایش یک سازه شهری یعنی ایستگاه قطار نیست. از آن پس فیلمسازان دو سوی اقیانوس اطلس، بخش عمدهای از توان تولید خود را بر معرفی مکانها، فضاها، شهرنشینان، رابطهی میان آنها و دگرگونی آن متمرکز ساختند. با وجود آنکه شهر و سینما به عنوان دو پدیده مدرن، پیوندی به درازای عمر سینما دارند، اما در این میان کمبود کتابها، مقالهها، پژوهشهای شهری و اساساً آثاری که شهر و پدیدههای شهری را از منظر سینما بررسی کرده باشند، به ویژه در محافل شهرسازی و معماری به روشنی به چشم میخورد. پژوهش حاضر تلاش دارد تا با لحاظ نمودن این رویکرد میانرشتهای، ضمن مروری مختصر بر ادبیات موضوع و تبیین رابطهی میان شهر و سینما در گذری سریع و موردی از تاریخ سینما، به واکاوی تصویر شهر (تهران) در سینمای ایران بپردازد. در این میان، تمرکز بحث حاضر بر بررسی تبعات ناشی از بر تضاد طبقاتی شهر از «(؟) گذار از فرم شهری سنتی به ساختار شهری مدرن » دگرگونیهای شهری ودریچهی فیلمهای سینمایی داستانی ایرانی در بازهی زمانی پس از انقلاب میباشد. به طور مختصر، تحلیل محتوای آثار (با تأکید بر رویکرد ساختگرایی) نشان میدهد که تغییر سبک زندگی، هم از نظر کالبدی- فضایی و هم اجتماعی- اقتصادی، تقابلهایی چون عناصر شهری قدیمی، مقیاس انسانی، تبلور ارزشها در کالبد در برابر عناصر شهری جدید و مقیاس فرا انسانی، پایبندی به خانواده در برابر فرد محوری، محله در برابر کلانشهر، و همچنین تبدیل روابط انسانی به روابط پولی، تغییر کارکرد فضاهای خصوصی و نیمه خصوصی، و بروز مسائلی چون حاشیهنشینی، زاغهنشینی، پرسهزنیهای بیلذت و بیهدف (غیر فلانوریستی) و مواردی از این دست، از مهمترین تصویرهای بازنمایی شده از ابعاد متعدد تضاد طبقاتی شهری در سینمای ایران بودهاند.

کلیدواژه ها:

شهر ، سینما ، تصویر شهر ، تضاد طبقاتی ، تهران