ارزیابی راهکارهای مدیریت سازه ای و غیر سازه ای برای جلوگیری از خشک شدن دریاچه ارومیه

بی تردید، تامین آب یکی از پایه های اصلی توسعه در کشور است و نقش مهمی در رونق اقتصادی و رفاه اجتماعی دارد. در کنار آثار مثبت ساخت سد ها، که اغلب از دیدگاه اقتصادی- اجتماعی مطرح است، احداث سد ها و سیستم های تنظیم آب، تغییرات عمده ای را در الگوی طبیعی رودخانه ها و اکوسیستم تالاب ها ایجاد می کند. با در نظر گرفتن اینکه دریاچه ارومیه و تالاب های حاشیه ای آن در سطح بین المللی و ملی یک زیست بوم بسیار با ارزش می باشد، در نتیجه ارائه راهکار هایی که باعث جلوگیری از خشک شدن دریاچه در شرایط آتی شود، بسیار حائز اهمیت است. در مقاله حاضر، با انجام مدلسازی سیستم منابع آب حوضه دریاچه ارومیه در شمال غرب ایران توسط مدل شبیه سازی-بهینه سازیWEAP اثر مدیریت سازه ای و غیرسازه ای بر بهبود وضعیت دریاچه تحلیل و بررسی شده است. مدل برای یک دوره 10 ساله واسنجی و برای یک دوره 35 ساله اجرا گردید (طول دوره شبیه سازی). نتایج نشان می دهد، با اضافه شدن سد های در حال اجرا به سد های در حال بهره برداری (شرایط موجود) در افق توسعه، میزان 627 میلیون متر مکعب از آورد ورودی به دریاچه کاسته می شود. همچنین با اضافه شدن طرح های مطالعاتی به سد های در حال اجرا نیز، 24 % از ورودی به دریاچه نسبت به شرایط موجود کاسته می شود. می توان گفت علاوه بر خشکسالی، سد سازی های بی رویه و بدون مدیریت در سال های اخیر عامل بسیار مهمی در خشک شدن و تشدید وضعیت افسارگسیخته دریاچه ارومیه بوده است. بر اساس نتایج به دست آمده، با اعمال مدیریت تقاضا (مدیریت غیر سازه ای) و با در نظر گرفتن طرح های انتقال از حوضه زا ب (مدیریت ساز ه ای)، حتی در شرایط توسعه کامل ورودی به دریاچه 41 % افزایش می یابد؛ در نتیجه می توان گفت با راهکار های مدیریتی پیشنهادی در این تحقیق، نیاز آب زیست محیطی دریاچه در افق توسعه به طور کامل تامین می گردد.

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، مدلWEAP ، دریاچه ارومیه ، مدیریت سازهای و غیرسازهای