بررسی اتنوبوتانی و جایگاه گیاه دارویی کاسنی در طب سنتی (مطالعه موردی شهرستان ساری در استان مازندران)

گیاه کاسنی با نام علمی Cichorium intibus از خانواده کاسنی (Asrteraceae) از گیاهان مفیدی است که تاریخ استفاده درمانی آن به زمان های قبل از میلاد مسیح نسبت داده می شود و به عنوان گیاه دارویی موثر در فارکاکوپه های معتبر جهان به ثبت رسیده است کاسنی شهرت درمانی زیاد در ایران دارد به طوری که در طب قدیم ابن سینا کاسنی را به نام هندبا در قانون ضبط کرده است . هنوز هم به علت اعتقادی که مردم نسبت به آن دارند و در درمان بیماری ها به طور مداوم مورد استفاده قرار می گیرد شهرت خود را با مثایسه با کیاهان دارویی مشابه از دست نداده است. بنابراین پژوهشی به منظور بررسی وضعیت این گیاه با ارزش در میان شهروندان ساری در مازندران که یکی از رویشگاه های عمده این گیاه می باشد با بکارگیری طرح پرسشنامه و آمارگیری از پاسخنامه و دانسته های سنتی بومیان در سه منطقه مختلف شهر ساری در سال 1389 به صورت تصادفی مستند سازی گردید. اطلاعات توسط نرم افزار exel مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت طبق نتایج مندرج به دست آمده از تعداد 100 پرسشنامه تکمیل شده از کسانی که حاضر به پاسخگویی به پرسشنامه های شدند 68% زن و 315 مرد بودند. که 40% اطلاع داشتند و 60% نمی شناختند و بیشترین مصرف کننده ها را زن ها تشکیل می دادند بیشترین گروه سنی افرادی که از کاسنی استفاده می کردند (با 22 درصد) افراد بین 50 تا 60 سال و کوچکترین گروه سنی را (با 2 درصد افراد) بالای 60 سال تشکیل می دادند. بیشترین مورد مصرف اعلام شده برای درمان کبد و کمترین برای رفع نقرس بوده است بیشترین طریقه مصرف گزارش شده (57 درصد) به صورت عرق و کمترین آن (3 درصد) به صورت پودر می باشد . 78 درصد افراد کاسنی را به تنهایی استفاده می کردند و مابقی با گیاهان دیگری همچون شاه تره . بیشتر افراد (42 درصد) برگ گیاه را به عنوان مهمترین اندام مورد استفاده معرفی کردند حال آنکع در منابع بیشترین اندام مورد استفاده ریشه گیاه می باشد در مجموع دانش افراد با توجه به اینکه این گیاه رویش وسیعی در این منطقه دارد کاملا علمی و دقیق نمی باشد امید است در آینده در مورد گیاهان دارویی به خصوص گیاهان دارویی بومی فرهنگ سازی و آموزش بیشتر و شفافی انجام گیرد.

کلیدواژه ها:

کاسنی ، دانش بوم ، ساری