پویش محیطی به عنوان ابزار آینده پژوهی در مراکز پژوهشی

امروز سازمان ها اهمیت آینده و ظرفیت های موجود در آن را دریافته و برای رقم زدن آینده ی مطلوب کمر همت بسته اند. اما پیروی از مسیرهای مرسوم، معمولاً منجر به نتیجه ای متمایز و آیندها ی متفاوت نمی شود. شکل د ادن به آینده، مستلزم نوآوری است. اما موفقیت نوآوری خود تا حدود زیادی تحت تأثیر آگاهی از شرایط محیط، اطلاع از نیازها و استفاده از فرصت هاست، در این راستا، از جمله ابزار تعیین آینده ی ممکن و محمل و تحقق آینده ی مطلوب، پویش محیط سازمان است. نظر به اهمیت و سرعت تغییرات محیطی در دنیای امروز، سازمان باید نسبت به روندها، علایم و تغییرات آن، در زمینه عوامل مهمی همچون فناوری، اقتصاد، سیاست و ... حساس باشد. در این بین، دو نکته ی مهم وجود دارد. اول این که محیط همه ی سازمان ها به لحاظ پیچیدگی و عدم اطمینان مشابه نبوده و بنابراین سازمان ها در پویش محیط با مسائل یکسانی مواجه نیستند. از سوی د یگر، توان و قابلیت های سازمان ها از نظر پویش محیطی برابر نیست. این مقاله پس از مرور ابعاد مختلف محیط و پویش محیطی، به معرفی چارچوب و ارائه ی شاخص هایی برای تعیین نیاز و توانمندی سازمان در زمینه پویش محیطی می پردازد. تقاطع این دو بعد (نیاز و توانمندی) حالت ها یا وضعیت های چهارگانه ای را فراهم می کند که راهبردهایی متناسب را می طلبد در ادامه با استفاده از این چارچوب، یک مرکز پژوهشی در صنعت هوایی ایران مورد مطالعه قرار گرفته است که فناوری و نوآوری در مأموریت و راهبرد آن نقش مهمی و بارزی دارد. بر اساس نتایج به د ست آمده، در حالی که این سازمان بنا به مأموریت و شرایط، نیاز بالایی به پویش محیط دارد، به لحاظ توانمندی، در سطح به نسبت پایینی قرار می گیرد. تحت این شرایط، تحقق مأموریت ا ین مرکز پژوهشی در زمینه نوآوری و توسعه فناوری ها و محصول جدید با چالش روبروست، لذا با توجه به این وضعیت، راهبرد و راه کارهای پیشنهادی برای بهبود عملکرد پویش محیطی این مرکز پیشنهاد شده است.

کلیدواژه ها:

محیط پیچیده ، پویش محیطی ، آینده پژوهی ، نوآوری