اثر مقدار و زمان مصرف کود اوره بر رشد، میزان کلروفیل و برخی شاخص های بیوشیمیایی در چهار توده اسفناج (Spinacia oleraceae L.) بومی ایران

گیاه اسفناج یک سبزی برگی با ارزش غذایی بالا می باشد که مشابه سایر سبزی های برگی، کشاورزان برای افزایش عملکرد، قبل از کاشت اسفناج و پس از هر مرحله برداشت، مصرف کود اوره را انجام می دهند. این روش کاربرد نیتروژن، علاوه بر اثرات زیست محیطی نامناسب، خطر تجمع نیترات در اسفناج را به دنبال داشته و سلامتی مصرف کنندگان را مورد تهدید قرار می دهد. به همین دلیل بررسی اثر نیتروژن بر عملکرد و ترکیبات بیوشیمیایی گیاه اسفناج و روش های کاهش مصرف نیتروژن مهم می باشد. باوجود اینکه گیاه اسفناج یک سبزی برگی بومی ایران می باشد و حدود 43 توده بومی اسفناج در نقاط مختلف ایران به همراه ارقام خارجی برای تولید محصول اسفناج مورد استفاده قرار می گیرند، در مورد اثر نیتروژن بر رشد و ترکیبات بیوشیمیایی توده های اسفناج بومی ایران در شرایط مزرعه اطلاعات محدودی منتشر گردیده است. در آزمایش حاضر اثر تیمارهای کود اوره در چهار سطح شامل صفر ، 50، 100، 150 کیلوگرم در هکتار، توده های اسفناج شامل ورامین -1 ، ورامین -2، شیروان و همدان (به عنوان شاهد)9 و دفعات برداشت محصول(دوبار برداشت) با سه تکرار بر مورد بررسی قرار گرفت. کشت زمستانه گیاهان در مزرعه تحقیقاتی گروه باغبانی دانشگاه شهید چمران اهواز انجام شد. در هر مرحله برداشت وزن تر و خشک، میزان نیترات، کربوهیدرات های محلول کلروفیل و کارتنوییدهای برگ اندازه گیری گردید. نتایج نشان دادند اثر توده اسفناج، مقدار کود اوره، برهمکنش زمان مصرف و مقدار کود اوره، برهمکنش زمان یا مقدار مصرف کود بر وزن خشک بخش هوایی توده های اسفناج در سطح 1% و اثر زمان مصرف کود بر وزن خشک در سطح 5 درصد معنی دار بود. اثر زمان یا مقدار مصرف کود بر وزن مخصوص برگ در سطح 1% معنی دار بود. اثر مقدار کود و یا برهمکنش زمان مصرف کود و مقدار مصرف کود بر میزان نیترات پهنک در سطح یک درصد و اثر برهمکنش میزان مصرف کود و توده های اسفناج در سطح 5 درصد بر میزان نیترات پهنک معنی دار بود، در حالیکه اثر زمان مصرف کود، برهمکنش زمان مصرف کود و توده اسفناج بر میزان نیترات پهنک برگ و یا نسبت نیترات پهنک به دمبرگ در سطح 1% معنی دار بود. ولی اثر برهمکنش زمان مصرف کود و مقدار کود برنسبت نیترات پهنک توده های اسفناج در سطح 5% معنی دار بود. تنها اثر زمان مصرف کود و توده اسفناج بر نسبت کلروفیل a/b برگ، میزان هگزوزها و گلوکز معنی دار بود و اثر سایر تیمارها بر میزان پنتوزها، گلوکز، کربوهیدرات های محلول، کلروفیل a، کلروفیل b یا نسبت آنها معنی دار نبود. اثر معنی دار مصرف کود اوره بر رشد رویشی و شاخص های بیوشیمیایی برخی توده های اسفناج بومی ایران در شرایط آب و هوایی اهواز نشان داد لازم است در زمینه اثر کودهای حاوی نیتروژن در توده های اسفناج ایران مطالعات بیشتری لازم انجام شود تا توده اسفناج دارای توانایی کمتر تجمع نیترات با رشد مناسب را شناسایی نمود.

کلیدواژه ها:

اسفناج ، نیاروژن ، ژنوتیپ ، کیفیت ، خصوصیات بیوشیمیایی