بررسی دلایل نابودی قنوات در دشت کرمان

محدوده مطالعاتی کرمان یکی از محدوده های حوزه آبریز کویر درانجیر است. وسعت این محدوده مطالعاتی 5448 کیلومتر مربع است که 2716 کیلومتر مربع آن را دشت تشکل میدهد. متوسط بارندگی آن 145 میلیمتر ، حداکثر درجه حرارت 43 درجه سانتیگراد و حداقل 25 درجه زیر صفر می باشد. طبق آخرین آماربرداری انجام گرفته در سال 1376 تعداد 987 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق در این دشت وجود داردکه در طول سال ابی 926 میلیون متر مکعب از آب زیر زمینی را تخلیه مینماید. همچنین طیق آمار سال 1376 تعداد 29 رشته قنات در دشت کرمان بوده که میزان برداشت سالانه آنها 58/04 میلیون متر مکعب بوده است. بر اساس گزارشات موجود تا قبل از سال 1330 رژیم بهره برداری از ابهای زیر زمین یعمدتا مربوط به قنوات و چاههای نیمه عمیق بوده است پس از سال مذکور حفر چاه های عمیق در دشت کرمان شروع شد. پس از آن به تدریج بر تعداد چاههای منطقه افزوده شده تا اینکه در سال 1330 رژیم بهره بردرای از آبهای زیر زمینی عمدتامربوط به قنوات و چاههایی نیمه عمیق بوده است. پس از سال مذکور حفرچاههای عمیق در دشت کرمان شروع شد. پس از آن بتدریج بر تعداد چاههای منطقه افزوده شده تا اینکه در سال 1348 تعداد چاهها به رقم 200 حلقه رسید. روند افزایش تعداد چاهها باز هم ادامه یافت تا اینکه طبق آخرین آماربرداری تعداد چاهها به عدد 987 حلقه رسید. افزایش تعدادچاهها باعث افزایش برداشت از ابهای زیر زمینی گردید که منجر به افت سطح آب زیر زمینی در دشت شد. طبق گزارشات موجود از سال 1343 اولین آثار افت آب در دشت کرمان مشاهده گردید. با توجه به محاسبات انجام گرفته از سال 1343 تا سال 1383 حدود 30 متر سطح آب دشت کرمان پایین تر رفته است. پایین رفتن سطح آب در طول 40 سال گذشته باعث نابودی اکثریت قنوات داخل دشت گردید. همچنین چاههای عمیق نیز بتدریج عمیق تر گردیدند. به عبارت دیگر در حالی که قبل از سال 1330 هیچگونه چاه عمیقی در دشت کرمان وجود نداشت. امروزه کلیه چاههای نیمه عمیق نیز از بین رفته اند و جای آنها را چاههای عمیق گرفته است با پایین رفتن سطح آب مشکلات دیگری نیزز بتدریج ظاهر گردیده که می توان به وقوع پدیده نشست زمین و نامناسب شدن کیفیت منابع آب اشاره نمود.