استفاده از روش تنوع گروهی (Rarefaction method ) مایوفونا جهت بررسی وضعیت آلودگی مناطق بین جزر و مدی سواحل استان بوشهر

خلیج فارس که از دیر باز در زندگی اقتصادی و اجتماعی حاشیه نشینان خود نقش عمده و اساسی را ایفا نموده است، دریایی کرانه ای است که در منتهی الیه شمال غربی اقیانوس هند واقع گردیده است . بستر این دریا تمامًا از یک فلات قاره که در حقیقت دنباله جلگه های فلا ت ایران می باشد تشکیل گردیده که در زیر قشر نازکی از آب قرار گرفته است.متوسط پهنای خلیج فارس ٢٤٠ کیلومتر، طول آن در حدود ٩٩٠ کیلومتر و سطح آن قریب ٢٣٩٠٠٠ کیلومتر مربع می باشد که با عمق متوسط 36 متر، حجم آبی در حدود ٨٦٣٠ کیلومتر مکعب را در خود جای داده است ( رینولدز1993) این خلیج توسط تنگه هرمز که حداقل عرض آن ٥٦ کیلومتر می باشد به دریای عمان مرتبط می گردد . میزان تبخیر آب در خلیج فارس ١٤٤ سانتیمتر در سال است ( پرایوت 1959) که این مقدار به مراتب بیش از مجموع بارندگی (در حدود ٧ سانتیمتر در سال ) و کل ور ودی آب شیرین از طریق رودخانه های منتهی به آن ( ٤٦ سانتیمتر در سال ) بوده که این امر باعث ایجاد یک جریان مدیترانه ای در تنگه هرمز گردیده است . حجم آب ورودی سطحی از طریق تنگه هرمز در حدود ٣٣٦٥ کیلومتر مکعب در سال بوده و دارای شوری تقریبی 36/5 در هزار و درجه حرارتی در حدود ٢٢ درجه سانتیگراد می باشد . این جریان سطحی به موازات سواحل ایران به سمت شمال امتداد یافته و در اثر تبخیر بتدریج شورتر شده و دمای آن کاهش می یابد و بدلیل بالا رفتن وزن مخصوص بتدریج به اعماق بیشتر فرو می رود در نهایت به صورت یک جریان عمیقی با شوری حدود ٤٠ در هزار از طریق تنگه هرمز به دریای عمان وارد می گردد . بدینگونه یک جریان خلاف حرکت عقربه ساعت را در کل خلیج فارس تشکیل می دهد . حجم کل آب خروجی ٣١١٠ کیلومتر مکعب در سال برآورد گردیده است (هارتمن 1971). زمان ماندگاری آب در خلیج فارس بین ٢ تا ٥ سال تخمین زده میشود. استخراج و صدور نفت و گسترش روزافزون فعالیتهای اقتصادی در کشورهای حاشیه خلیج فارس(بویژه از آغاز دهه ١٩٦٠ ) این منطقه دریایی را به یکی از مهمترین آبراههای بین المللی تبدیل نموده است، بطوریکه در فصول پرترافیک سال به طور متوسط هر ٦ دقیقه یک کشتی بزرگ از تنگه هرمز عبور می نماید ( الهجری 1990) و قریب به ٦٠ درصد حمل و نقل دریایی نفت از طریق این آبراه بین المللی صورت می پذیرد ( رینولدز ١٩٩٠ ). در حال حاضر نزدیک به ٥٠ واحد صنعتی بزرگ شامل پالایشگاههای نفت و گاز، مجتمع های پتروشیمی و کود شیمیایی و کارخانه های آلومینیوم و فولاد و در حدود ٥٠ واحد بزرگ آب شیرین کن با ظرفیت تولید یک میلیارد و دویست پنجاه و میلیون لیتر آب شیرین در روز در سواحل و جزایر منطقه در حال فعالیت و یا در دست احداث می باشند و روزانه ١٠٠ کشتی بزرگ نفتکش به منظور بارگیری نفت به ٢٤ ترمینال نفتی موجود در سواحل و جزایر منطقه رفت و آمد نموده و قریب به ٥ میلیون بشکه آب توازن آلوده به مواد نفتی ضمن انجام حفاریها،عبور و مرور کشتی های نفتکش و سایر شناورها، نشت نفت از سکوهای محل بارگیری و ذخیره نفت خام و منابع درون خشکی به آبهای منطقه وارد می گردد. با توجه به خصوصیات کلی فیزیکی ذکر شده در مورد خلیج فارس، حجم عظیم آلودگی صنعتی ذکر شده به انضمام آلودگیهای ناشی از فاضلاب شهرهای ساحلی و فعالیتهای کشاورزی و صنعتی در مناطق دور از ساحل که توسط آبهای جاری فصلی و دائمی بدان وارد می گردند، در شرایط عا دی قادرند در بلند مدت منابع زیستی این دریا را در معرض خطر جدی قرار دهند . اما آنچه که بیش از پیش موجبات نگرانی دست اندارکاران محیط زیست در این منطقه را فراهم آورده است، آلودگیهای گسترده و عظیم زیست محیطی از قبیل حوادثی است که در چند ساله اخیر در اثر وقوع دو جنگ پیاپی در منطقه حادث گردیده است.