چالش ها و چشم اندازهای دیپلماسی زیست محیطی در مهار ریزگردها با بهره گیری از اصول حقوق بین الملل محیط زیست

مشکلات ناشی از ریزگردها در ایران در چند سال اخیر به گونه ی فزاینده ای نمود پیدا کرده تا جایی که به یکی از مهمترین چالش های زیست محیطی کشور تبدیل شده است .وسعت خسارات ناشی از این پدیده تنها محدود به تهدید اراضی کشاورزی و مناطق صنعتی نبوده ، بلکه با مختل نمودن زندگی عادی شهروندان آشکارا تبدیل به یک تهدید جدی زیست محیطی شده و واکنش افکار عمومی را به دنبال داشته است. مشکلات ناشی از ریزگرد ها به دلیل وجود بادهایی است که از نواحی کشور عربستان و شمال آفریقا آمده و سپس در کشور عراق تقویت شده و با سرزمین تخریب یافته ناشی از جنگ خلیج فارس ، جنگ ایران و عراق و اشغال نظامی عراق و از طرفی خاک لخت ناشی از تخریب نخلستانهای عراق و تالاب های معروف به بین النهرین شرایطی را فراهم می کند که گرد و غبار حاصل را به سمت مرزهای غربی و جنوب غربی ایران حرکت می دهد . دامنه پراکنش این پدیده ( ریزگرد ) گستره ای به طول 1000 کیلومتر با عمق نفوذ 1500 کیلومتر به داخل کشور را شامل می شود . از آنجا که این پدیده ی مخرب منوط به تنها یک کشور نبوده و کشورهای متعددی را در بر می گیرد ، غلبه بر آن نیز نیازمند همکاری ، تعامل و همگرایی این کشورها خصوصاً کشورهای منطقه در قالب کنوانسیون ها و تفاهمنامه های بین المللی با بهره گیری از اصول و مبانی حقوق بین الملل محیط زیست است. تحقیق حاضر با روش تحلیلی- توصیفی داده ها ، اسناد و سوابق تاریخی موجود ، تحرک دیپلماسی منطقه ای کشور را به منظور دستیابی به یک ساختار مستحکم منطقه ای فراتر از تنش های سیاسی و براساس منافع درازمدت کشورها ضروری می داند که قاعدتاً این امر جز از طریق گفتمان اقناعی مبتنی بر قدرت نرم ، یکسان سازی منافع و ایجاد اجماع فراگیر امکان پذیر نخواهد بود . بدون تردید دیپلماسی زیست محیطی جمهوری اسلامی ایران در مقابله با بحران ریزگردها بایستی به عنوان بخشی از سیاست خارجی کشور در جهت هم افزایی و همگرایی بیشتر بازیگران منطقه ای و از طرفی شدت بخشیدن به اقدامات عملی بیابان زدایی و احیاء و اصلاح کانون های بحرانی در این کشورها در قالب همکاری های فنی و کارشناسی ، شکل گیرد.

کلیدواژه ها:

ریزگرد ، دیپلماسی زیست محیطی ، امنیت ، همکاری منطقه ای