بررسی اثر آبیاری تکمیلی بر روی عملکرد و اجزاء عملکرد نخود دیم از طریق آمار چند متغیره

به منظور تعیین همبستگی میان برخی صفات و اجزاء عملکرد در 3 رقم نخود دیم و نیز روابط علت و معلولی بین آنها، آزمایشی به صورت کرت های یکبار خرد شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در منطقه شیروان چرداول ایلام در طی سال زراعی 88-1387 انجام گرفت. فاکتور اصلی شامل 4 تیمار آبیاری، شاهد بدون آبیاری ((I(0)، یکبار آبیاری در مرحله 50 % غنچه دهی ((I(1)، یکبار آبیاری در مرحله 50 % گلدهی ((I(2) و یکبار آبیاری در زمان پر شدن غلاف ها ((I(3)، و فاکتور فرعی شامل 3 ژنوتیپ، (ILC(482، فیلیپ و محلی بود. بر اساس نتایج تجزیه واریانس اثر تیمارهای آبیاری روی صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، تعداد غلاف بارور در بوته، تعداد دانه در بوته و وزن صد دانه در سطح یک درصد معنی دار بود. به طور کلی انجام یک بار آبیاری در مرحله پر شدن غلاف ها و گلدهی به ترتیب موجب 41/3 و 29/3 درصد افزایش عملکرد دانه نسبت به شاهد شد و آبیاری در مرحله 50 %پرشدن غلاف ها بیشترین عملکرد دانه را تولید نمود. مشاهدات نشان داد که بیشترین همبستگی مثبت و معنی دارعملکرد دانه با سایر صفات به عملکرد بیولوژیک (0/998) و شاخص برداشت (0/988) تعلق داشت و عملکرد دانه با صفت درصد پروتئین (0.87-) همبستگی منفی داشت. برای حذف اثر صفات غیر مؤثر و یا کم تأثیر بر روی عملکرد دانه در مدل رگرسیونی، از رگرسیون گام به گام استفاده شد. صفات مهم در عملکرد دانه در این پژوهش شامل شاخص برداشت، وزن صد دانه و تعداد دانه در بوته بود. مدل رگرسیونی مذکور دارای ضریب تبیین (0/999) بود. نتایج تجزیه علیت عملکرد دانه نشان داد شاخص برداشت بیشترین اثر مستقیم و مثبت (P=1.443) بر روی عملکرد دانه داشته و از طریق صفات وزن صد دانه (P=-0.614) و تعداد دانه در بوته (P=-0.07) اثر غیر مستقیم و منفی بر روی عملکرد اعمال نمود.

کلیدواژه ها:

آبیاری تکمیلی ، تجزیه علیت ، رگرسیون گام به گام ، عملکرد ، نخود ، همبستگی صفات