نگرشی بر مسکن روستایی ایران و بازسازی و مقاوم سازی آن

همانطور که می‌دانیم ایران کشوری زلزله‌خیز است به طوری که در این کشور به طور متوسط هر 4/2 سال یک زلزله با بزرگی 5/6 ریشتر یا بزرگتر رخ می‌دهد. در طی سال‌های گذشته بارها شاهد آن بوده‌ایم که زلزله‌های زیادی رخ داده است و همواره بیشترین سهم خسارت از این حوادث نصیب روستاها شده است. ایران کشوری نیمه‌روستایی است و لذا نیمی از سکونت‌گاه‌های آن بر بنیاد معماری بومی و سنتی و به مفهومی گویاتر، معماری روستایی بنا شده است. پس با در نظر گرفتن مطالب بالا ضرورت پرداختن به بحث روستا و بازسازی آن پس از سوانح کاملاً آشکار می‌باشد. متاسفانه در بازسازی روستاها خصوصاً خانه‌های روستایی توجه زیادی به بافت و شکل معماری بومی نمی‌شود و آن را امری پیش‌پا افتاده می‌نگارند. تحقیق در تجربیات گذشته کشور، از جمله بازسازی روستاهای دشت قزوین پس از زلزله سال 1342 و یا بازسازی سکونت گاه‌های ناحیه طبس پس از زلزله سال 1357 و یا زلزله گلبافت کرمان و از همه مهمتر بازسازیهای مناطق جنگزده استان خوزستان از سال 1361 به بعد نشان داد که طراحی و ساخت در روستاها چندان ساده و پیش‌پا افتاده نیست. مکرر دیده شده است که روستاییان ساختمانهای محکم و ضدزلزله را ترک کرده و مجدداً با مصالح بومی برای خود خانه‌ای ساخته‌اند. که در همه ابعاد پاسخگوی نیازهای آنها بوده است به عنوان مثال می‌توان به روستاهای رودک و فرسینه اشاره کرد. با توجه به مطالب بالا وجود تحقیقات و مطالعه در مورد روستاهای ایران برای بازسازی و مقاوم‌‌سازی آنها برای زلزله امری ضروری به نظر می‌رسد که در این مقاله سعی شده است به طور کلی به برخی از نکاتی که در بازسازی و یا مقاوم‌سازی روستاها باید به آنها توجه شود و همینطور به چند نکته در مورد بناهای خشتی و روش‌های اجرای صحیح این بناها اشاره شود.