بررسی تاثیر ویژگی های اکولوژیک (خاک و ارتفاع) بر کیفیت اسانس گیاه دارویی فراسیون در مراتع چهار باغ استان گلستان

گیاهان دارویی و اسانس دار خانواده نعناعیان به دلیل انعطاف اکولوژیکی بسیار زیاد نسبت به اقلیم های متنوع به عنوان یکی از ذخایر ژنتیکی مهم گیاهی محسوب می شوند. از جمله گیاهان دارویی متعلق به تیره نعناعیان ، گیاه فراسیون (Marrubium vulgare) می باشد که دارای خواص متعددی است . این تحقیق به منظور بررسی تاثیر برخی از ویژگی های اکولوژیک بر کیفیت اسانس گیاه فراسیون در مراتع چهار باغ استان گلستان انجام شد. ابتدا با روش پیمایش صحرایی رویشگاه های گیاه مورد مطالعه در منطقه شناسایی شدند نمونه برداری از اندام های هوایی گیاه مورد نظر به منظور اندازه گیری کیفیت اسانس و نیز نمونه برداری از خاک در محل رویش گیاه برای اندازه گیری پارامترهای فیزیکی و شیمیایی خاک در زمان گلدهی کامل گیاه و در اواخر خرداد ماه در چهار نقطه ارتفاعی صورت گرفت. نمونه های گیاهی پس از خشک شدن در هوای آزاد به روش تقطیر با آب و با استفاده از تجهیزات کلونجر اسانس گیری شدند جهت شناسایی ترکیبات اسانس از دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی استفاده شد. تجزیه واریانس داده های به دست آمده در قالب طرح کاملا تصادفی و با استفاده از نرم افزارهای اماری SPSS16 انجام شد. ضمنا مقایسه میانگین تیمارها به روش آزمون LSD انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار ترکیبات اسانس مربوط به ارتفاع 2328 متر(ترانس کاریوفیلن 18/64 درصد) و کمترین آن به 1674 متر(ترانس کاریوفیلن 0/5 درصد) تعلق داشت. این تحقیق نشان داد که ترانس کاریوفیلن و جرماکرن دی بیشترین درصد ترکیبات اسانس در گونه فراسیون را تشکیل می دهند. بررسی های آماری نشان داد که بین ارتفاع از سطح دریا و درصد ترکیبات اسانس ارتباط معنی دار وجود داشت. همچنین همبستگی منفی و معنی داری بین اسیدیته ، فسفر، رطوبت و درجه حرارت خاک با درصد مواد موثره دارویی وجود دارد.

کلیدواژه ها:

ا Marrubium vulgare ، ارتفاع از سطح دریا ، اسانس ، جرماکرن دی ، ترکیبات اسانس ، مراتع چهار باغ