سیاست های توسعه ای اثربخش در بهبود استفاده از منابع هیدروکربوری ایران با استفاده از مدل های تصمیم گیری

با توجه به افزایش روزافزون اتکاء اقتصاد جهان به نفت و گاز ، محدود بودن عمر این منابع ، برنامه ریزی کشورهای صنعتی برای جایگزینی آنها با انرژی های و و فرصت کوتاه و بسیار ارزشمند پیش روی مسئولین برای استفاده بهینه از این ثروت خدادادی برای زمینه سازی توسعه و پیشرفت کشور ، به نظر می رسد بازنگری در سیاست های توسعه ای میادین نفت و گاز و نیز الگوی مصرف آنها در کشور از مهمترین اولویت های ملی باشد. از یک طرف میزان تولید نفت کشور براساس آمارها و مستندات موجود رو به کاهش است و چنانچه در کوتاه ترین زمان برای این مشکل چاره اندیشی نشود ، به دلیل اتکاء قابل ملاحظه بودجه کشور به درآمد نفت و همچنین رشد روزافزون مصرف فراورده های نفتی در داخل کشور ، در آینده نزدیک باید شاهد بروز مشکلات بسیار سنگین اقتصادی باشیم . از طرف دیگر علیرغم وجود مستندات کافی از روند عرضه و تقاضای محصولات متنوع پائین دستی در بخش نفت و گاز در سطح بین المللی و ارزش افزوده قابل ملاحظه این محصولات (محصولات پتروشیمی) ، اصرار بر شیرین سازی گاز و انتقال آن به اقصی نقاط کشور برای استفاده در مصارف خانگی ، غیرکارشناسی و نادرست به نظر می رسد. این در حالی است که امروزه در جهان از تزریق گاز به عنوان یک روش موثر برای بازیافت ذخایر نفتی استفاده می شود. به علاوه با وجود پتانسیل بی نظیر کشور ما برای تأمین انرژی از منابع تجدید پذیر مانند باد و خورشید ، اصرار بر افزایش روزافزون مصرف نفت و گاز به عنوان منبع تامین انرژی به خصوص حرارتی غیرمعقول به نظر می رسد. با این وجود باید توجه داشت که مسئله تصمیم گیری درباره الگوی تولید و مصرف منابع هیدروکربوری ایران ، مسئله ای ساده نیست. از یک سو گزینه های مختلفی برای تولید و مصرف منابع هیدروکربوری وجود دارد. به علاوه عوامل متعددی در انتخاب هرگزینه دخالت دارند. بنابراین انتخاب گزینه مناسب با پیچیدگی فراوان همراه است . لذا بررسی و ارزیابی گزینه های مختلف و ارائه راهکار بهینه برای سیاست گذاری تولید و مصرف منابع هیدروکربوری ، یک مسئله تصمیم گیری چند معیاره بوده که حل مناسب آن مستلزم ایجاد مدل ریاضی دقیق و منطبق با شرایط نزدیک به واقع می باشد ، به این دلیل مدلسازی مسئله اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. به دلیل اهمیت بسیار زیاد نکات مطرح شده در بالا ، موضوع «ارائه سیاست های توسعه ای اثربخش در بهبود استفاده از منابع ه یدروکربوری ایران با استفاده از مدل های تصمیم گیری » برای واشکافی انتخاب گردید. پس از بررسی جامع مسئله و با اتکاء مستندات و داده های روشن ، مصاحبه با خبرگان و دست اندرکاران و نیز به کمک مدل سازی مسئله با استفاده از روش «گزینه نزدیک به حل ایده آل » و تتئوری های انتخاب اجتماعی مانند «بردا و «کندرسه» ، «برنامه ریزی برای کاهش هرچه بیشتر مصرف گاز با هدف تخصیص حداکثری گاز به تزریق و تمرکز بر توسعه استفاده از سایر منابع انرژی تجدیدپذیر برای تولید برق به همراه صرفه جویی و کاهش هدر روی انرژی با هدف اصلاح الگوی مصرف در کوتاه ترین زمان ، به عنوان بهترین گزینه بهره برداری از منابع هیدروکربوری شناخته و معرفی گردیده و اقدامات اجرایی که می بایست توسط نهادهای مختلف حاکمیتی در راستای پیاده سازی گزینه برتر صورت گیرد تبیین شد.

کلیدواژه ها:

ضریب باافت نفت ، تزریق گاز ، شدت انرژی ، انرژی های تجدذیپذیر ، الگوی مصرف ، مطلوبیت ، تصمیم گیری چند معیاره