ارزیابی ارقام گندم (Triticum aestivum L.) از لحاظ توانایی تنظیم اسمزی بر اساس پاسخ دانه های گرده به تنش خشکی

سی و سه واریته گندم از لحاظ توانایی تنظیم اسمزی، با استفاده از نسبت مساحت دانه های گرده تحت شرایط تنش خشکی و بدون تنش ، در یک آزمایش گلدانی مقایسه شدند. دانه های گرده در محلول های 30 % و 50 % پلی اتیلن گلیکول ( 6000 ) قرار گرفته و پس از تهیه تصاویر میکروسکوپی دیجیتالی و مساحت آنها با روش آنالیز تصویر، اندازه گیری شد . در یک آزمایش مزرعه ای نیز در قالب طرح اسپلیت پلات با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان عملکرد این ارقام بررسی شد . بر اساس نتایج به دست آمده، در ارقام دز، کویر، روشن، بک کراس روشن زمستانه، زرین، پیشتاز، الوند و امید نسبت مساحت دانه های گرده در 50PEG به 30 %، بیشتر از یک و بنابراین در گروه توانا در تنظیم اسمزی قرار گرفتند . بقیه ارقام دارای نسبت کمتر از یک و در گروه فاقد توانایی تنظیم اسمزی قرار گرفتند . تجزیه واریانس داده های مربوط به عملکرد نشان داد ه که اثرات خشکی و رقم بر صفات عملکرد و اجزای آن، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت معنی دار بود و تنش خش کی سبب کاهش عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک شد . متوسط عملکرد ارقام توانا در تنظیم اسمزی 1/73 برابر بیشتر از گروه غیر توانا بود . همبستگی مثبت و معنی دار (0/29) بین عملکرد دانه تحت شرایط تنش و مساحت دانه گرده در 50PEG% نشان داد که بالاتر بودن عملکرد در گروه توانا در تنظیم اسمزی به زیادتر بودن توانایی تنظیم اسمزی آنها مربوط می باشد. به نظر می رسد این ارقام می توانند در برنامه های اصلاحی برای افزایش توانایی تنظیم اسمزی ارقام سازگار به شرایط خشک مورد استفاده قرار گیرند.

کلیدواژه ها:

تنظیم اسمزی ، دانه گرده ، تنش خشکی و گندم