تجزیه علیت عملکرد دانه و اجزای عملکرد در ژنوتیپ های پیشرفته جو (Hordeum vulgaris L.) در شرایط آبی و دیم

به منظور بررسی و تشریح روابط عملکرد با سایر صفات وابسته، 20 ژنوتیپ پیشرفته جو (Hordeum vulgare) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در شرایط آبی و دیم د ر سال زراعی 85-1384 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم شمال خراسان (شیروان) مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات درصد پوشش ، تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بذر، طول سنبله، طول ریشک، طول پدانکل (فاصله برگ پرچم تا سنبله )، سطح برگ، بیوماس اندام های هوایی، شاخص برداشت و هدایت الکتریکی برگ ها (Ec) مورد اندازه گیری قرار گرفتند . تجزیه واریانس داده های هر دو آزمایش به صورت ساده و مرکب انجام شد. افزون بر این همبستگی عملکرد دانه و اجز ای عملکرد محاسبه و این صفات مورد رگرسیون گام به گام قرار گرفتند . در نهایت با استفاده از تجزیه علیت آثار مستقیم و غیر مستقیم صفات بر عملکرد دانه مشخص گردید. در محیط دیم عملکرد دانه با صفات وزن بیوماس هوایی، ارتفاع بوته، شاخص برداشت، وزن هزاردانه، هدایت الکتریکی همبستگی مثبت و با طول پدانکل همبستگی منفی و معنی دار داشت . در شرایط آبی ، رابطه عملکرد با صفات وزن بیوماس هوایی، زمان رسیدن و شاخص برداشت مثبت و معنی دار بود . در تجزیه رگرسیونی گام به گام بین عملکرد دانه و اجزا عملکرد، در هر دو محیط صفات وزن بیوماس هوایی و شاخص برداشت وارد مدل رگرسیونی شدند و 98 درصد از تغییرات عملکرد را توجیه نمودند . در تجزیه علیت اثر مستقیم دو صفت فوق بر افزایش عملکرد مثبت بود و چون اثر کل آنها نیز مثبت و معنی دار بود بنابراین از این دو صفت می توان در اصلاح عملکرد جو استفاده نمود.

کلیدواژه ها:

جو (Hordeum vulgare) ، عملکرد ، همبستگی صفات ، تجزیه رگرسیون و تجزیه علیت